محمد حاج زمان
شیرین سادات صفوی

بعد از سؤال اصلی «اساساً علمی تخیلی چیست؟» مهمترین سؤال در زمینه این گونه ادبی «تاریخچه و نقطه شروع علمی تخیلی » است اگر چه در پاسخ به سؤال نخست هیچ گونه توافق جامع و تعریف واحدی وجود ندارد، گستردگی پاسخ ها به سؤال دوم محدودتر است و تفاوت در پاسخ ها، خود به تفاوت در گسترده تعریف علمی تخیلی باز می گردد. بر این اساس، گاهی شروع علمی تخیلی را رمان فرانکشتاین بیان داشته اند بعضی آغاز را هم زمان با جریان آمریکایی این حرکت و ابداع واژه علمی تخیلی توسط هوگو گرنسیک دانسته اند و عده ای از هواداران حماسه گیلگمش را که کهن ترین حماسه مکتوب بشری است، به عنوان سرآغاز علمی تخیلی به حساب آورده اند. این مقاله ضمن برشمردن برخی از معروف ترین و معتبرترین تعاریف علمی تخیلی، یکی از آنها را به عنوان تعریف پایه ای خود بر می گزیند و براساس آن، با تقسیم تاریخ علمی تخیلی به هفت بخش اصلی «علمی تخیلی نخستین، نخستین گامهای علمی تخیلی مدرن، علمی تخیلی عامه پسند، عصر طلایی علمی تخیلی، علمی تخیلی پس از عصرطلایی، علمی تخیلی دهه هشتاد میلادی، علمی تخیلی هزاره سوم» تلاش دارد به اجمال و با استفاده از نمونه های موجود، سیر پیدایش و تکامل ادبیات علمی تخیلی را بسط داده و در کنار آن، مهمترین عناصر و مولفه های رایج در این نوع ادبی را مورد بررسی قرار دهد.

علمی تخیلی، عصر طلایی، درون مایه