فایزه خاتمی - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
فرزانه نجفی - استادیار گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
فتانه یاری - استادیار گروه تولیدات گیاهی و کشاورزی پایدار، پژوهشکده کشاورزی، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، تهران.
رمضانعلی خاوری نژاد - استاد گروه علوم گیاهی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران و گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

گل رز Rosa hybrida L به عنوان ملکه گل ها در جهان شناخته می شود. یکی از روش های رایج در تولید انبوه گیاهان اصلاح شده، تکثیر از طریق روش های رویشی و بالاخص شیوه کشت بافتی است. ارزش تجاری بالا و کشت گسترده گل رز به عنوان یک محصول زینتی سبب شده است که توجه به نژادگران را برای بهبود صفات ارزشمند آن، به سوی کاربرد مهندسی ژنتیک معطوف دارد. از سوی دیگر، ابزار اصلی مورد استفاده در مهندسی ژنتیک نیز، کشت بافت سلولی است که از مشکلات رایج این شیوه می توان به بروز تغییرات ناخواسته سوماکلونال، درگیاهچه های تولید شده اشاره نمود. جنین زایی رویشی و باززایی غیرمستقیم می تواند بهترینبافت گیرنده ژن را در مهندسی ژنتیک فراهم نماید. در پژوهش حاضر، پس از تولید جنین های رویشی از طریق کشت بافت، ژن های هدف از طریق هم کشتی با آگروباکتریوم به جنین ها انتقال داده شده و پس از طی مراحل باززایی، گیاهان تراریخته به گلخانه انتقال داده شدند. به منظور بررسی احتمال بروز تغییرات سوماکلونال در طی روند رشد از مرحله استقرار تا گل دهی، کلیه صفات ظاهری در بوته و به ویژه در گلها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد، گیاهان تراریخت شده چه با ژن هدف ، etr1-1 چه سازه ژنی gus نسبت به گیاهان شاهد تفاوت معنی داری در مورفولوژی، روند رشد، شکل ظاهری برگ ها و گل ها نداشتند.

رز تراریخته، تغییرات سوماکلونال، etr1-1