محسن حجازی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی دانشگاه علامه طباطبائی
محمدکاظم عطاران - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی دانشگاه تهران

نظام پیشنهادها، نظامی است که می توان از فکر و اندیشه های کارکنان برای مسأله یابی، چاره جویی و حل مسائل و مشکلات سازمانی بهره جست و درواقع محیطی در سازمان بوجود می آید که کارکنان، مشتریان و کلیه افرادی که با سازمان در ارتباط دارند نظرات، ایده ها و پیشنهادهای خود را در زمینه حل مشکلات و نارسایی ها و ایجاد بهبود مستمر در فعالیتهای سازمانی به مدیریت ارائه می نمایند. ژاپن اولین کشوری بود که نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها را در سال 1721 و به گونه ای استراتژیک و بنیانی مطرح پیاده نمود. در ایران ، در شهریور 1377 شورای عالی اداری کشور، نظام پذیرش و بررسی پیشنهادها را تصویب و سازمان مدیریت و برنامه ریزی (وقت) را موظف نمود تا پایان سال 1382 نسبت به استقرار تدریجی نظام مذکور اقدام نماید. در باب ضرورت و اهمیت وجود نظام پیشنهادها چنین بیان گردید که مشارکت، موجب همسویی اهداف فردی و سازمانی می شود و زمینه ی لازم را برای تولید و به کارگیری خلاقیتها و توانمندی ها ی نهفته کارکنان و ایجاد انگیزه درآنان فراهم می آورد. خلاقیت همواره در ارائه پیشنهاد نقش اصلی را ایفا می کند و خلاقیت در مجموعه سازمان، از اهداف سازمانهای متعالی است. به جهت اختلاف وظایف، امکانات، سطح معلومات علمی و تجربی، ساختارها و قوانین و... نوع مسائل و تحولات مورد نیاز در سازمان های مختلف، متفاوت است بنابراین نمی توان تنها به دستورالعمل های کلی اکتفا کرد . آن چه این مقاله بدان می پردازد چگونگی تأثیرگذاری نظام پیشنهادها در بروز خلاقیت و نوآوری در سازمانهای دولتی و همچنین ارائه ی راهکارهایی برای اجرای مطلوب تر این نظام است. از مهم ترین راهکارها، راهبرد تغییر فرهنگ سازمانی، با توجه به ویژگی های سازمانهای دولتی است . برای اجرای اثربخش نظام پیشنهادها، باید پیش نیازهای لازم (رفع موانعی از قبیل انعطاف اندک مدیریت با اختیارات محدود، وظایف غیر شفاف، قوانین مطرح نشده، بودجه محدود و غیرقابل انعطاف و .. و ایجاد زیرساختهای انگیزشی لازم در کارکنان) و علاوه بر آن، شرایط تأثیرگذاری بیشتر نظام پیشنهادها در خلاقیت و نوآوری فراهم گردد.

نظام پیشنهادها، خلاقیت و نوآوری، مدیریت مشارکتی