علی ایمانی - دانشیار بخش تحقیقات باغبانی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر ، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ،تهران،

بادام یکی از قدیمی ترین ومهمترین محصول باغبانی در ایران است.ایران به دلیل شرایط آگرو کلیمایی مناسب ، یکی از مراکز مهم پرورش بادام های اهلی و وحشی در دنیا به شمار می رود. ازسویی بادام در بسیاری از نواحی پرورش ایران به دلیل زود گل دهی , اغلب گل های آن از سرمای دیر رس بهاره آسیب می بینند، بنابراین ارقام دیر گل ومقام به سرما به طور روز افزون ازاهمیت ویژه برخور دار هستند. لذا دستیابی به ارقام مقاوم به سرما و خود سازگار، پرمحصول, زود بارده, سهل پوست ده, سهل برداشت و بازار پسند از مهمترین اهداف اصلاحی بادام می باشد. در این راستا برنامه های اصلاحی بادام در ایران به طور خلاصه بیان می گردد: در دهه 1960 اصلاح بادام با ارزیابی انتخاب ارقام برتر از میان ژرم پلاسم بومی و ارقام وارداتی کشور های خارجی در ایستگاه های کرج، سهند, شاهرود و زرقان آغاز شد. بعد از مطالعه 120 ژنوتیپ بومی و 23 رقم تجارتی وارداتی از کشور های صاحب نام بادام، یک رقم بومی تحت عنوان سهند, 3 رقم خارجی(فرانیس, نون پاریل و نپلوس الترا) در ایستگاه تحقیقات باغبانی سهند و برخی ارقام کشور های دیگر تحت عناوین شاهرود 12و15و18و21 در ایستگاه ایستگاه تحقیقات باغبانی شاهرود انتخاب شدند.این ارقام دیر گل بودند.در زمان ارزیابی ارقام خارجی و ژنوتیپ های بومی, یک برنامه دورگ گیری برای به دست آوردن ارقام دیرگل آغاز شد. در نهایت, 3 رقم هیبرید تحت عناوین آذر, شکوفه و حریراز برنامه حاصل شد. مرحله دوم: در این مرحله, سلکسیون تکمیلی ژرم پلاسم بومی بادام و دورگ گیری از سال 1370 شروع شده تا به حال در این برنامه, ژنوتیپ های برتر و بیش از هزار هیبرید دراثر ترکیب تلاقی بین ارقام تجارتی دیرگل انتخابی مرحله اول در طی سال های 1371و1372 در ایستگاه سهند حاصل شد و پس از ارزیابی اولیه 20 هیبرید امید بخش برای معرفی در ایستگاه های تحقیقات باغبانی کرج، سهند، شهر کرد و شاهرود، دو رقم تحت عنوان آراز واسکندر معرفی شدند. مرحله سوم:در این مرحله, سلکسیون تکمیلی ژرم پلاسم بومی بادام و دورگ گیری از سال 1380 شروع شده است تا به حال در این برنامه, بیش از هزار هیبرید و ژنوتیپ در ایستگاه های کرج، سهند، شهر کرد و شاهرود تحت مطالعه بوده که از این برنامه نیز دو رقم آیدین و صبا معرفی شده اند. همچنین 6 رقم خود بارور ایتالیایی به همراه برخی ارقام تجارتی در ایستگاه های تحقیقات باغبانی کرج، سهند، شهرکرد و شاهرود ارزیابی شدند که دورقم تونو و سوپرنووا به عنوان ارقام خودگشن و برتر و رقم فرانیس(شاهرود 12 )دگرگشن مناسب برای کشت در تمام کشودتوصیه شدند

بادام، اصلاح، دیرگل، سرمازدگی بهاری، خود گشن