مجید کرمانی - دانشجوی Ph.D. بهداشت محیط، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
حسن ایزانلو - دانشجوی Ph.D. بهداشت محیط ، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران
محمد پذیرا - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط ، دانشکده بهداشت دانشگاه عل

نباید تصور کرد که تمامی آلاینده‌های هوا در حالت گازی هستند، بلکه تعداد زیادی از مواد شیمیایی و آلاینده هوا به صورت ذرات معلق در هوا وجود دارند. ذرات معلق موجود در اتمسفر کشورهای در حال توسعه به عنوان یکی از مسائل جدی زیست محیطی مطرح می‌باشد. به طوری که در گزارش منتشر شده توسط WHO در سال 1994 که آلودگی هوای 20 شهر در آن مقایسه شده است، اکثر شهرهای درگیر از کشورهای در حال توسعه بودند. در این 20 شهر مورد مطالعه، در 17 شهر غلظت سالیانه ذرات معلق بالاتر از استاندارد NAAQS و در رنج mg/m3 600-200 قرار داشت. ذرات معلق موجود در هوای آزاد شامل TSP ، PM10 ، PM2.5 ، PM0.1 ترکیبات فلزی، ترکیبات معدنی، دانه‌های گرده، میکروارگانیسم‌ها و ذرات ناشی از فرایندهای صنعتی و دوده می‌باشد، که توسط منابع مختلف منتشر می‌شوند. این ذرات دارای خصایص گوناگونی می‌باشند که از آن جمله می توان به خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آنها اشاره کرد. طبق تحقیقات صورت گرفته در ایران، ایتالیا، سوئیس، آلمان و یونان بین 32-25 درصد ذرات معلق موجود در هوای شهرها دارای ترکیبات آلی (حدود 400 ترکیب) و بین 75-68 درصد آن دارای ترکیبات معدنی شامل سولفات، نیترات، آمونیوم، سیلیسیوم، گوگرد، آهن، آلومینیوم، کلسیم، پتاسیم، سرب، روی، مس، تیتانیوم، منگنز، نیکل و وانادیم می‌باشد. همچنین مطالعات اپیدمیولوژیکی کوتاه مدت و بلند مدت، اثرات معکوس و مضر ذرات معلق را بر روی سلامت، افزایش مرگ و میر، بیماریهای تنفسی و قلبی – عروقی نشان داده است. باتوجه به موارد ذکر شده و اهمیت ذرات معلق در آلودگی هوای شهرها و عواقب ناشی از آن به خصوص در کشورهای در حال توسعه، در این مقاله سعی گردیده‌است به طبقه‌بندی، منابع تولید، اثرات بهداشتی و اطلاعات مربوط به پایش و استانداردهای ذرات معلق در کشورهای در حال توسعه پرداخته شود.

آلودگی هوا، کشورهای در حال توسعه، ذرات معلق، منابع تولید، اثرات بهداشتی