لطفعلی عاقلی - عضو هیات علمی پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس
عباس عاصری آرانی - عضو هیات علمی گروه توسعه و برنامه ریزی اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

در این مقاله، نحوه مبادله بین ریسک و بازدهی در عقود مبادله ای و مشارکتی تحلیل می شود و در چارچوب بهینه سازی رفتار تولید کننده نوعی تحت شرایط عدم اطمینان، نشان داده می شود که فرصت اشتغال زایی در خصوص طرح هایی که تحت عقود مشارکتی تامین مالی می شوند، بیش از میزان اشتغال زایی در قالب عقود مبادله ای است. همچنین میزان اشتغال زایی از نوع و ماهیت فعالیت تبعیت می کند. در این راستا، برای فعالیت های پر مخاطره، با بازدهی انتظاری بالاتر، میزان اشتغال هم بیشتر خواهد بود. در بررسی تجربی در بازه زمانی 1395-1363 نیز مشاهده شد که نظام پرداخت در بانک های ایران، عمدتا مبتنی بر عقود مبادله ای است، علیت گرنجری یکسویه از سرانه تسهیلات عقود مشارکتی( و نه عقود مبادله ای) به درآمد سرانه وجود دارد و به ازای یک درصد افزایش در میزان این نوع تسهیلات، درآمد سرانه حدود 21/0 درصد افزایش می یابد.

ریسک، بازدهی، عقود مبادله ای، عقود مشارکتی، اشتغال، بانکداری بدون ربا