سید حامد سید سلیمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد سازه های آبی، دانشگاه تربیت مدرس
سید علی ایوب زاده - استاد گروه مهندسی سازه های آبی، دانشگاه تربیت مدرس

مقاومت در برابر جریان پارامتر اولیه و مهم در تعیین تراز و پروفیل سطح آب و سرعت جریان در رودخانه های طبیعی است. تراز سطح آب یک پارامتر بسیار مهم در تعیین حد و حریم بستر سیلابی رودخانه ها و سازه های مهم در رودخانه ها مانند سازه های کنترل سیل، سد های انحرافی و پل ها می باشد. روابطی که تاکنون توسط سایر محققین برای تعیین مقاومت هیدرولیکی در مقابل جریان در حضور فرم های بستر توسعه داده شده اند، بر اساس داده های آزمایشگاهی و با فرض متقارن بودن فرم بستر در طول کانال بوده اند، لذا ضرورت مطالعه شرایط عدم تقارن طولی فرم های بستر و بررسی آزمایشگاهی جنبه های مختلف هیدرولیکی چنین عدم تقارن در فرم های بستر که با توجه به شرایط متنوع رسوبی و هیدرولیکی در شرایط طبیعی امری محتمل است لازم و دارای اهمیت فراوانی است .در این تحقیق اثر عدم تقارن طولی فرم های بستر بر مقاومت هیدرولیکی در مقابل جریان در آرایش های طولی مختلف فرم های بستر بر روی فرم های بستر تلماسه و شکنج مصنوعی و در شرایط حضور بستر شنی و بستر هموار مصنوعی بصورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفته است. مجموعا 12 آرایش طولی نامتقارن از فرم بستر به همراه 4 آرایش طولی با فرم بستر متقارن در قالب 45 آزمایش به انجام رسید. نتایج نشان داد ضریب زبری مانینگ بر روی بستر شکنج در آرایش نامتقارن نسبت به آرایش متقارن بطور متوسط حدود 90 تا بیش از 150 درصد افزایش یافته است. همچنین این نتایج بیان کننده افزایش ضریب زبری مانینگ بر روی بستر هموار در آرایش نامتقارن نسبت به آرایش متقارن از حدود بیش از 100 تا 170 درصد می باشد. بنابراین نتایج بنظر می رسد برای تخمین ضریب زبری مانینگ یک آبراه ه طبیعی یا رودخانه، علاوه بر اطلاعات مربوط به زبری و فرم بستر مقطع مورد نظر، ضروری است تا اطلاعات مربوط به ضریب زبری و فرم بستر در بازه ای معین در بالادست و پایین دست نیز مورد توجه قرار گیرد.

مقاومت هیدرولیکی، عدم تقارن طولی فرم بستر، پروفیل سطح آب، بررسی آزمایشگاهی