امیر نورجو - عضو هیات علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طب

تامین آب لازم برای آبیاری اراضی کشاورزی در شرایط کنونی کمبود منابع آب با چالش های جدی مواجه می باشد. وقوع خشکسالی های اخیر نیز زنگ خر را به صدا درآورده است. بر این اساس بهبود مدیریت آبیاری و به زراعی جهت افزایش بهره وری مصرف آب مورد توجه قرار گرفته است. از طرفی غالب اراضی فاریاب کشور با روش های آبیاری سطحی آبیاری می شود لذا توجه به شیوه های مدیریتی مناسب در این اراضی اهمیت ویژه ای می یابد. در این راستا تحقیقی با رویکرد مدیریت تلفیقی آبیاری و به زراعی جهت افزایش بهره وری مصرف آب در زراعت چغندرقند در منطقه خوی، به عنوان یکی از مناطق اصلی کاشت چغندر قند در استان با شش تیمار تلفیقی آرایش کاشت و نحوه آبیاری بشرح زیر به مدت دو سال اجرا گردید. I1- آبیاری تمام جویچه ها در تراکم 83000 بوته در هکتار، یک ردیفه با فاصله 60 سانتی متر I2- آبیاری یکدرمیان جویچه ها در تراکم 83000 بوته در هکتار یک ردیفه با فاصله 60 سانتی متر I3- آبیاری تمام جویچه ها در تراکم 100000 بوته در هکتار، یک ردیفه با فاصله 50 سانتی متر I4- آبیاری یکدرمیان جویچه ها، تراکم 100000 بوته در هکتار، یک ردیفه با فاصله 50 سانتی متر I5- آبیاری تمام جویچه جویچه، تراکم 100000 بوته در هکتار و آرایش کاشت 60*40 (دو ردیفه و فاصله بوته روی ردیف 40 و فاصله بوته روی دو ردیف مجاور 60 سانتیمتر) I6- آبیاری تمام جویچه جویچه، تراکم 110000 بوته در هکتار و آرایش کاشت 50*40 (دو ردیفه و فاصله بوته روی ردیف 40 و فاصله بوته روی دو ردیف مجاور 50 سانتیمتر) نتایج نشان داد عملیات به زراعی (تغییر آرایش کاشت و افزایش تراکم بوته) و نحوه مدیریت آبیاری تاثیر معنی دار (P≤1%) روی عملکرد ریشه و عملکرد شکر ناخالص دارد. بهره وری مصرف آب در کشت تک ردیفه با فاصله ردیف 6 سانتیمتر، 5/14 کیلوگرم به ازای مصرف یک متر مکعب آب شد و با اعمال آبیاری یکدرمیان (تیمار I2) بهره وری مصرف آب با 21/.% افزایش به 6/22 کیلوگرم به ازای مصرف یک متر مکعب آب افزایش یافت. در فاصله ردیف 50 سانتیمتر نیز آبیاری یکدرمیان (اعمال کم آبیاری) موجب افزایش 34/8% در بهره وری مصرف آب شد. بر این اساس برای افزایش بهره وری مصرف آب در کشتهای تک ردیفه، اعمال کم آبیاری به شیوه آبیاری یکدرمیان قابل توصیه می باشد. بیشترین مقدار آب در تیمار I3 و کمترین آن در تیمار I2 مصرف شد. بیشترین عملکرد ریشه و شکر به ترتیب برابر 77/46، 12/67 تن در هکتار از تیمار I3 بدست آمد. بهره وری نزولی مصرف آب بر اساس عملکرد ریشه برابر 7/62، 76/91، 6/6، 6/22، 5/65 و 5/14 کیلوگرم به ازای مصرف یک متر مکعب آب بترتیب مربوط به تیمار های، I3 ,I2 ,I6 ,I5 ,I4 ,I1 بود. لذا بهره وری مصرف آب بر اساس عملکرد ریشه در تیمار I4 بیشترین و در تیمار I1 کمترین شد. در صورتی که افزایش بهره وری مصرف آب مد نظر باشد میتوان آبیاری یکدرمیان با فاصله کاشت 50 سانتیمتر را پیشنهاد نمود.

چغندر قند، کاشت یک ردیفه، کاشت دو ردیفه، بهره وری مصرف آب، آبیاری یکدر میان