شهلا حاج طالبی
محمد امیری

شعرای قدیم، هریک به نسبت در مثل های سایر فارسی سهمی دارند؛ سهم عارف مشهور شیخ فریدالدین عطار نیشابوری و مولوی در میان متقدمین و صایب در بین متوسطین، بیش از دیگران است و سایر شعرا به انداره این سه شاعر، در اشعار خود امثال و حکم ندارند. در میان شعرای عهد صفویه دو سه تن هستند که به کثرت شعر اشتهار دارند که صایب تبریزی یکی از آن هاست. وقتی دیوان این شاعر را به دقت می خوانیم، در اکثر غزل ها به یک یا دوبیت برمی خوریم که مثل سایر شده و دارای معانی اخلاقیست.متنبی شاعر بزرگ و پرآوازه عرب نیز در جای جای دیوان خویش، از هر موضوعی استفاده جسته و آن را در قالب مثل بیان نموده، به طوری که بیشتر ابیات دیوانش به صورت امثال سایره درآمده و زبانزد خاص و عام گردیده است.متنبی و صایب، دو شاعر بزرگ حکمت سرا می باشند و دیوان این دو، سرشار از مفاهیم عمیق حکمی و اخلاقی است؛ این مفاهیم با استناد به روابط فرهنگی دو زبان، دایما بین شاعران عربی و فارسی در آمد و شد و تبادل اند.از آنجا که کثرت استعمال مثل و ارسال مثل در دیوان صایب و متنبی فراوان است و نیز با توجه به اینکه هر دو شاعر در حوزه امثال سایره شهره اند و در زمینه های حکمی و اخلاقی نیز اشتراکاتی دارند، این پژوهش سعی دارد امثال سایره و ارسال مثل را در دیوان دو شاعر (متنبی و صایب) به صورت تطبیقی بررسی نماید.

امثال سایره، ارسال مثل، صایب، متنبی، دیوان شعر