سمیه سندک زهی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی
حسین شیرخانی - استادیارگروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه ولایت

بهره گیری شاعران فارسی گوی از قرآن و حدیث، مانند بهره گیری از هر پدیده ی ادبی دیگر، شکل و شیوه های گوناگونی دارد؛شکل و شیوه هایی که هم از دیدگاه پیدایی و پنهانی، و هم از دیدگاه هنری و بلاغی، در یک سطح و سنگ نیستند؛ یعنی بهره گیری آن ها، گاه آشکار و عیان است و هرکس با این مقولات اندک آشنایی داشته باشد، به آسانی و زودازود آن ها را در می یابد، و گاه، پوشیده و پنهان است، به گونه ای که تا کسی با این مقولات آشنایی بایسته نداشته باشد و کندوکاری شایسته ننماید، به آنها دست نمی یابد؛ همان گونه که بهره گیری آن ها گاه هنرمندانه است و شیرین، و گاه کلیشه ای و نه چندان دلنشین. قرن های هفتم و هشتم،اوج رواج مفاهیم قرآنی در شعر فارسی است،بدیهی است که این مفاهیم در اشعار سلمان ساوجی و هم عصرا نش چون سعدی و حافظ و ... جلوه های بهتر و بیشتری نسبت به شاعران قرن های قبل و بعد از آن ها داشته باشد و چنانکه در اشعارش می بینیم این مفاهیم به صورت خودجوش از ذهن و زبان این شاعر در جلوه گاه قصیده و غزل تجلی نموده است.پاره ای از این بهره گیری های او از آیات و داستان های قرآنی و احادیث نبوی و روایات بزرگان دین به شیوه های :1-اثرپذیری گزارشی(ترجمه،تفسیر) 2-اثرپذیری تلمیحی، 3-اثرپذیری تصویری 4-اثرپذیری تطبیقی 5-اثرپذیری چند سویه 6-اثرپذیری تاویلی در قصاید سلمان ساوجی به کاررفته که ما به آنها پرداخته ایم.

قرآن،حدیث،سلمان ساوجی،قصاید،شیوه های اثرگذاری