نورعلی نورزاد - مدیر گروه ادبیات فارسی دانشگاه دولتی خجند تاجیکستان

پیوند حوزه ادبی شیراز و تاثیر نصرت و عظمت اندیشه و تفکر سخنوران این سرزمین در ادبیات فارسی فرارود از زمانی هستی پیدا می کند، که در هر دو منطقه ، شاعران صاحبنامی زمام ادبیات فارسی را در اختیار خود دارند. اگر شکوه نصرت مکتب شیراز به روزگار سعدی و حافظ و ایام بعد از آنها رابطه دارد، پس در همین زمان ادیبان صاحب نامی در ادبیات فارسی فرارودان به میدان ادبیات قدم گذاشته اند، که از حکمت ناب شعر سعدی و کلام قدسی حافظ فیض هایی برداشته و راه منور ادبی خویش را در پرتو اندیشه و افکار و هنر شاعری این پرچم داران شعر فارسی مشخص و مقرر ساخته اند. بدین منوال اسنادی فراوان در تذکره ها راجع به ملاقات و روابط ادبی سیف فرغانی با سعدی شیرازی، رقعات منظوم این سخنور ممتاز حوزه فرارود به عنوان شیخ شیراز، این چنین تضمین های وی نفوذ اندیشه و آرمان سعدی را در جهان فکری سیف بازتاب بخشیده، ارادت تمام او را به شخصیت و شعر عالم شمول این حکیم فرزانه به ثبوت می رساند. فراتر از این، نفوذ تاثیر اندیشه و افکار شیخ سعدی در کلام پر از لطافت کمال خجندی نیز تجسم روشن دارد، که تضمین بیش از 20 مصرع از غزلیات معلم اخلاق بشریت از جانب شیخ خجندی این مطلب را تایید می سازد. هرچند برای قریب افتادن این ارتباطات عامل سیاسی-یعنی بر اثر حمله مغول به فرارود هجرت کردن این شعرا به قلمرو ایران یکی از عوامل اصلی محسوب می گردد، ولی شهرت این شعرا همچون نمایندگان ادبیات این حوزه امکان می دهد، بحث مذکور را در همین راستا بررسی نماییم.

سعدی، ادبیات فارسی فرارود، کمال خجندی، طغرل احراری، سمرقند و بخارا، خجند