یحیی کاردگر - استاد موسسه زبان و فرهنگ شناسی جامعه المصطفی(ص) العالمیه و دانشیار دانشگاه قم

سعدی شیرازی از شاعران، نویسندگان و اندیشمندان نام آور ایرانی در قرن هفتم هجری است که نه تنها درایران، بلکه در ادبیات جهان نیز جایگاه ویژه ای دارد. از این رو بررسی علل و عوامل ماندگاری سعدی، نکته ای است که اذهان پژوهشگران بسیاری را به خود مشغول کرده است. در این مقاله کوشیدیم در آینهء ظرافتی زبانی در گلستان سعدی، یکی از عوامل ماندگاری او و آثارش را مورد بررسی قرار دهیم. قبل از ورود به بحث اصلی مقاله، رمز و راز ماندگاری سعدی در سه حوزهء زبان، ادبیات و اندیشه مورد نقد و تحلیل قرارگرفته و سپس با استخراج اسامی جمع از دیباچه و باب اول گلستان، هنر سعدی در گزینش نشانه های جمع نمایانده شده است. بهره گیری از نشانه های جمع فارسی برای تمامی کلمه های فارسی و برخی کلمه های عربی، گزینش واژگان فارسی به جای واژگان عربی که جبر به کارگیری جمع های عربی را از میان می برد، استعمال جمع های مکسر و مونث عربی که در متون فارسی جا افتاده اند و برای مخاطبان فارسی زبان دشوار نیستند، جمع بستن جمع های عربی با نشانه های جمع فارسی و بومی سازی واژه های بیگانه، رعایت روانی تلفظ و موسیقی کلمه ها در گزینش نشانه های جمع و سرانجام القای تفکر جهانی و انسان دوستی سعدی در قالب اسامی جمع، از ظرافت هایی است که در اسامی جمع سعدی به چشم می خورد و او را از نویسندگانی که جمع های عربی، راهی برای فرو نشاندن عطش عربی گرایی آنهاست، متمایز می کند.

نثر فارسی، گلستان سعدی، ظرافت های هنری، نشانه های جمع، فارسی گرایی