ظرفیت های تصویری عاشقانه زال و رودابه؛ براساس روایت فردوسی در شاهنامه

شاهنامه فردوسی، یکی از آثار مهم ادبیات ایران محسوب می شود. در این منظومه علاوه بر حماسه و قهرمانی ها، داستان های عبرت آموز و عاشقانه ای وجود دارد که بخشی از شاخصه های اصلی آنها، تشبیهات و توصیفاتی است که خصوصیات برجسته ای از تصویرگری را آشکار می سازد. شناسایی این شاخصه ها می تواند در بازشناسی خصوصیات صوری، رنگ پردازی و صحنه پردازی های شاهنامه موثر باشد. عاشقانه زال و رودابه به دلیل درون مایه و فرجام خوش، یکی از مهمترین این داستان ها محسوب می شود. در این داستان گونه های مختلف رنگ، شدت و درخشش آن ، تشبیهات برگرفته از طبیعت، ویژگی صوری شخصیت ها و صحنه پردازی هایی وجود دارد که برخی از آنها خاص بوده اما برخی دیگر به صورت عام در دیگر داستان های شاهنامه نیز به کار رفته است. در این نوشتار می کوشیم ظرفیت های تصویری عاشقانه زال و رودابه از نظر رنگ پردازی، صحنه پردازی و ویژگی ظاهری دو شخصیت مورد مداقه قرار گیرد. نتایج بررسی نشان می دهد، در شاهنامه زال و رودابه با تشبیهات و توصیفاتی معرفی شده اند. تمامی این تشبیهات و توصیفات، برگرفته از طبیعت است. به نحوی که خواننده با تجربه بصری که از طبیعت دارد، با آن ارتباط برقرار کرده و ویژگی های مورد نظر شاعر را در ذهنش تداعی می کند. از رنگ های متنوعی نیز در این داستان یاد شده است. برخی مانند انواع رنگ قرمز ارغوان، شراب، مرجانی، گل انار، دانه های انار، سیاه پر زاغ، زرد، طلایی، سیاه چشم و رنگ زرنگار مستقیما بیان شده و برخی دیگر به صورت غیر مستقیم و از طریق تشبیه به عناصر طبیعی است. در بخش وصال دو دلداده نیز صحنه پردازی هایی وجود دارد که هریک در جای خود توصیف می شود. همه این موارد بیان کننده تصور شاعر از این داستان ها است که با مطالعه دقیق متن شاهنامه می توان آنها را در هنرهای تصویری به کار گرفت.

Keywords:

شاهنامه فردوسی , حماسه , ظرفیت های تصویری , رنگ پردازی , صحنه پردازی