محسن جلالی - استاد گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا

شناخت عوامل موثر در جذب (Sorption) عناصر در خاک، نقش مهمی را در سیستم های زراعی و زیست محیطی و درمدیریت مصرف کودهای شیمیایی و آبشویی عناصر ایفا می نماید. از همدماهای جذب به منظور تعیین میزان نگهداری عناصردر خاک استفاده می شود. ضریب جذب برای بیان ارتباط بین مقدار عنصر جذب شده توسط ماده جاذب و مقدار محلول درآب درحالت تعادل، مورد استفاده قرار می گیرد. جذب و آبشویی عناصر از خاک تحت تاثیر ضریب جذب خاک می باشد. ضریبجذب در خاک نشان دهنده توانایی خاک در نگهداری عناصر است. بطور کلی ضریب جذب بالا، نشان دهنده جذب بیشترعناصر در خاک و در نتیجه هدرروی کمتر آنها می باشد. ضریب جذب خاک علاوه بر مقدار و نوع رس، مقدار ماده آلی، بهغلظت سایر کاتیون ها و آنیون ها در محلول خاک، قدرت یونی، لیگاندهای آلی، پیاچ، غلظت عنصر، فشار، دما، و نسبت خاکبه محلول بستگی دارد. تحقیقات زیادی جهت بررسی ارتباط بین ضریب جذب و خصوصیات خاک و هدرروی عناصر از طریقآبشویی از خاک صورت گرفته است. همچنین در این راستا از مدل های تجربی و مکانیستیکی برای توصیف فرآیند جذباستفاده شده است. نکته ای که باید در تفسیر نتایج آزمایشگاهی و تعمیم آنها به شرایط مزرعه در نظر گرفته شود این استکه در اغلب موارد، بین شرایط آزمایشگاهی و شرایط حاکم بر مزرعه، تفاوت هایی وجود دارد که ممکن است نتایج نهایی راتحت تاثیر قرار دهند. پیشنهاد می گردد، اندازه گیری همدماهای جذب و دفع عناصر در خاکهای آهکی در دمای 3 ± 25درجه سانتیگراد، پیاچ 2 / 0 ± 5 / 7 و در حضور کلرید کلسیم 01 / 0 مولار به عنوان الکترولیت زمینه انجام شود. در این مقاله بهبررسی برخی از عوامل موثر بر جذب عناصر، استفاده از معادلات تجربی و مدلهای مکانیستیکی پرداخته شده است.

ضریب جذب، آبشویی، مدل های مکانیستیکی، خاک های آهکی