هوشنگ خسروی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب؛ سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

ایران در مناطق خشک و نیمه خشک و کمبارش واقع شده و خاک های آن به درجات مختلف دچار تنش شوری و خشکیهستند. تولید محصولات کشاورزی در شرایط تنشی با محدودیت های فراوانی مواجه بوده و مدیریت این تنشها برای تولیدمحصول بیشتر، چنانچه در راستای توسعه پایدار و بهره گیری از پتانسیل زیستی خاک باشد دارای اهمیت زیادی است.ریزجانداران خاک از طریق ساز و کارهای مختلفی می توانند گیاه را در مقابله با شرایط تنشی یاری نمایند. از جمله این ساز وکارها می توان به تولید پلی ساکاریدهای خارج سلولی، آنتی اکسیدان ها، ترکیبات اسمولیته، سیدروفور، مواد محرک رشد،آنزیم ACC دآمیناز تثبیت نیتروژن، اکسایش گوگرد، توانایی حل کنندگی فسفات های نامحلول و تحریک تولید آبسیزیک اسیددر گیاه اشاره کرد. از مهمترین نقاط ضعف و چالشهای تحقیق و توسعه میکروبیولوژی خاک کاربردی در ایران میتوان بهتحقیقات پراکنده، پژوهش های غیر مزرعه ای، تغییرات ژنتیکی در باکتری ها، تضاد بین نتایج آزمایشگاهی، گلخانه ای و مزرعه ایو عدم شناخت کافی و کامل از ساز و کارهای مختلف تاثیر ریزجانداران بر رشد گیاه در شرایط تنشی اشاره کرد. از فرصت ها ونقاط قوت در این زمینه میتوان به وجود تعداد قابل توجه دانشجویان و فارغ التحصیلان گرایش بیولوژی خاک و حهت دادناین پژوهش ها به سمت اولویت های کشاورزی، افزایش سهم پژوهش در بودجه های سالیانه دولت، وجود زیرساختهای مناسببرای تولید و توسعه تجاری فرآورده های زیستی و رسانه های جمعی و شبکه های اجتماعی برای اطلاع رسانی عموم اشاره نمود. ازمهمترین پیشنهادات و راهکارها می توان به ایجاد مرکز مقابله بیولوژیک با تنش های محیطی در کشاورزی و متمرکز کردنتحقیقات در این زمینه، غربالگری باکتری های برتر بومی برای افزایش مقاومت گیاهان به تنش، شناسنامه دار نمودن باکتریهایبرتر بومی و انجام پژوهش های مولکولی به منظور دستیابی به سویه های نوترکیب، ممنوعیت بهره برداری کشاورزی از زمین هایدارای مشکل تنشی بیش از حد و اختصاص آنها به منابع طبیعی به منظور حفاظت از خاک، مساعدت دولت در جهت توسعهکشت های گلخانه ای، توسعه کشت باغات به جای زراعت در مزارع با محدودیت تنش زیاد، حفظ و تقویت ذخایر ژنتیکی خاک-های حفاظت شده اشاره نمود.

محرک رشد، شوری، خشکی