احمد گلچین - استاد، گروه خاکشناسی، دانشگاه زنجان
فاطمه رخش - دانشجوی دکتری، گروه خاکشناسی، دانشگاه زنجان

کانی های رسی تاثیر زیادی بر دینامیک ماده آلی خاک دارند و رس ها با حفاظت فیزیکی از ماده آلی سرعت تجزیه آن راکاهش می دهند. هدف این مطالعه بررسی تاثیر نوع و مقدار رس و نوع کاتیون تبادلی بر معدنی شدن نیتروژن آلی بود. برای اینمنظور مقادیر مشخصی از کانیه ای رسی کایولینیت، ایلیت و مونتموریلونیت اشباع شده با کاتیون های سدیم، کلسیم و آلومینیومبا شن خالص مخلوط شدند تا خاک های مصنوعی با مقدار رس، کاتیون تبادلی و نوع رس متفاوت تهیه گردند. بقایای گیاهییونجه به خاک های مصنوعی اضافه و خاکها با فلور میکروبی یک خاک طبیعی تلقیح و به مدت 60 روز خوابانیده شدند و غلظتنیتروژن آمونیومی و نیتراتی هر 30 روز یکبار در نمونه های فرعی تهیه شده از خاک مصنوعی اندازه گیری شدند. نتایج نشان داددر مدت دو ماه خوابانیدن، درصد نیتروژن معدنی شده، در شن خالص بیشتر از خاک هایی با مقادیر 5 و 10 درصد رس بود کهاین امر نشان میدهد که مقدار رس بر ظرفیت خاکها در نگهداشت نیتروژن آلی موثر است. بیشترین و کمترین درصد نیتروژنمعدنی شده به ترتیب در خاک هایی با کاتیون های تبادلی کلسیم و آلومینیوم اندازه گیری گردیدند. درصد نیتروژن معدنی شدهدر مدت دو ماه خوابانیدن در خاک هایی با رس کایولینیت حداکثر و در خاک هایی با رس مونتموریلونیت حداقل بود.

آمونیوم، ظرفیت تبادل کاتیونی، ماده آلی، نیترات، نوع رس