علی حسین احتشامی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تویسرکان
محمد جواد خوش خاضع - دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث واحد همدان
محسن ورمزیار - دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث واحد همدان

شیخ محمد عبده و محمد رشید رضا، از عالمان قرن چهاردهم هجری به شمار می روند د و به مسایل تربیتی و اخلاقی و مسایل اجتماعی، در تفسیر ایات، اهتمام وافر داشته و مشکلات اجتماعی را از نگاه قرآن، بررسی کرده اند. عبده به معانی درونی و باطنی قران پرداخته و معتقد بوده که درک معانی درونی قران نیز مهم است، ولی رشید رضا، به تفسیر باطنی و اشاری، اعتقاد چندانی ندارد و روایات تفسیری را با خردورزی بیشتر بررسی می کند. روش تفسیری عبده این بود که قرآن را در پیش روی می گذاشت و تلاوت می کرد و با جمله های شیوا، ادیبانه و در خور فهم شنوندگان توضیح می داد. به نقل اقوال مفسران مقید نبود، برای اثبات عقیده ای بر قرآن تحکیم نمی ورزید، به احادیث و اسرایلیات توجه نشان نمی داد و به کتاب های تفسیر و منابع لغوی مراجعه می کرد. تفسیری که توسط شیخ عبده انجام پذیرفت تفسیری است که شامل روایات صحیح و امور عقلی روشن می شود. در این تفسیر کمتر به مباحث الفاظ، اعراب و نکته های بلاغی پرداخته شده است و معمولا به اموری که دیگران به ان نپرداختند، پرداخته شده است اما تفسیری که عتوسط سید رشید رضا انجام پذیرفت، تفسیری است که اهتمام فراوانی به روایات پیامبر و به نقل از مفسران دارد او در تفسیرش سخت به صوفیه و افکارشان می تازد و همچنین در جاهای متعدد بدون مناسبت و دلیل به شیعه افتراها تهمت های فراوانی وارد می کند.

شیخ محمد عبده ، رشید رضا ، نقد بطبیق ، روش ها ، شاخص ها