حمیده قطبی راوندی - کارشناس مرکز بین المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی
غلامحسین اکبری - رئیس پژوهشکده مواد مرکز بین المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم مح
حسین عباس زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد متالورژی دانشگاه شهید باهنر

به منظور دستیابی به داکتیلیتی مناسب در برنج ها، معمولا از عملیات حرارتی آنیل استفاده می شود. یکی از مراحل سه گانه آنیل تبلور مجدد است که تحت تاثیر عواملی چون، دما، میزان کار سرد، اندازه دانه اولیه و ترکیب شیمیایی فلز می باشد. بنابراین افزودن عناصر آلیاژی می تواند سینتیک نبلور مجدد، مورفولوژی و اندازه دانه تبلور مجدد یافته را تحت تاثیر قرار دهد. در تحقیق حاضر تاثیر عناصر آلیاژی آهن و آلومینیم بر رفتار تبلور مجدد برنج 70B و سختی ایجاد شده در آن حین فرآیند بررسی شده است. برای این منظور دو اسلب به ترتیب یکی حاوی 1 درصد آلومینیوم به همراه 0/3 درصد آهن و دیگری تنها با 0/5 درصد آهن در کوره اتمسفر خنثی ریخته گری شدند و سپس اسلبهای حاصل به همراه نمونه 70B تا 65 درصد کاهش سطح مقطع تحت نورد سرد قرار گرفتند. متعاقبا نمونه ها در کوره حمام نمک مذاب در محدوده دمایی 700-400 درجه سانتیگراد به صورت ایزوترمال آنیل شدند. بررسی های ریزساختاری با استفاده از میکروسکوپ نوری انجام شد. اندازه گیری میزان پیشرفت تبلور مجدد با استفاده از روش شمارش نقطه ای (point countiing) انجام گردید و سختی نمونه ها توسط ریزسختی سنج به روش ویکرز اندازه گیری شد. نتایج نشان می دهد که آهن تاثیر زیادی بر ریزساختار و در نتیجه خواص مکانیکی برنج 70B دارد و سرعت تبلور مجدد را کم می کند. اما با افزودن عنصر آلیاژی آلومینیم تغییراتی در مورفولوژی، سختی و سینتیک تبلور مجدد حاوی آهن مشاهده شد که نشان دهنده کاهش تاثیرات منفی آهن است.

تبلور مجدد، برنج 70B، ایزوترمال، شمارش نقطه ای، آلومینیوم، آهن