حسین علیزاده - گروه باستان شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران

در نیمه نخست هزاره اول ق.م در تاریخ سیاسی شمال غرب کشور قدرت نیمه مستقلی به نام مانا 843-559 ق.م پدید می آید که به لحاظ سیاسی، نظامی و فرهنگی متاثر از دولت های پیرامونی خود بویژه آشور نو و اورارتو بوده است. آثار بجا مانده از این دوره شامل معماری، تدفین، سفال و ...همگی ویژگی های فرهنگی هزاره اول را ارایه میدهند.سفال های شاخص دوره مانا در تعیین قدمت مکانهای مانایی تاثیر شایانی دارند. دوره مانا در بازه زمانی عصر آهن 3 800-500 ق.م قرار می_گیرد. استفاده از سفال منقوش و سفال نخودی و کرمی رنگ با نقوش تزیینی هندسی کنده در آن عصر برجسته است. سفال مانایی از محوطه های مشهور قالایچی، زیویه، زندان سلیمان، کول تاریکه، حسنلو، ربط سردشت، تپه قاپان شاهین دژ و ... با مشخصات تقریبا همگون بدست آمده است. مقاله حاضر به بررسی ویژگی های سفالی دوره ماناهمچون رنگ سطحی و نقوش تزیینی، فرم های رایج، نوع خمیره و ... بر پایه داده های سفالی بدست آمده از محوطه های ایندوره می_پردازد.

باستانشناسی، مانا، سفال، شمال غرب