آذر موخواه - کارشناس ارشد پژوهش هنر ، دانشگاه شاهد

دین اسلام با بستر فرهنگی ناب و منحصر به فردی که در خود داشت؛ به شکوفایی و بالندگی تمام زمینه های علم و هنر یاری رساند. از برکت اسلام در بین هنرها، سفالسازی نیز قابلیت هایی از خود بروز داد. این سفالینه ها، گاه در بردارنده پیام و مفاهیمی خاص بودند و بر این مبنا اعتقادات و باورها و اندیشه های مسلمانان را در خود جای دادند. زمینه های کسب علم ودانش وترویج آن دراسلام نیزباعث شکوفایی علوم مختلف بویژه اندیشه ها، تعالیم، اعتقادات مذهبی و نشر آن گردید. انتشار این اندیشه ها به صورت مکتوب در صورت های مختلف ظهور یافت و سفال یکی از زمینه های انتشار، ثبت وقایع ، تعالیم و تفکر گردید. هنرمند سفالگر با توجه به جو فرهنگی زمانه، بر بستر و زمینه کار خود، که همانا خشت های کاشی و ظروف مختلف باشد، به تصویرگری و تزیین آثار سفالی پرداخته و در این راه از دو عنصر بصری خط و نوشته یاری گرفت؛ این مقاله با مطالعه و بررسی سفالینه های منقوش به خوشنویسی و تصاویری که گویا و روایت کننده اشعار فارسی در دوره های سلجوقی، ایلخانی است، به پرسش های اساسی همچون ویژگی مضامین ولعاب های کاشی های دوره های مذکور،استفاده از انواع خوشنویسی در رساندن پیام و همچنین ارتباط و عدم ارتباط تصویر و نوشته بر کاشی پرداخته است، روش انجام تحقیق توصیفی، و شیوه ی گرداوری اطلاعات، کتابخانه ای می باشد.

سفال، کاشی، خوشنوسی، سلجوقی، ایلخانی، ایران