مجید عباسی - استادیار گروه مهندسی نقشهبرداری دانشگاه زنجان
سعید مشهدی زاده ملکی - کارشناس ارشد ژیودزی، دانشگاه تبریز

سوال اصلی این تحقیق عبارت است از اینکه بر اساس اندازه گیری های صورت گرفته در دنیا، تاثیر پدیده های بزرگ مقیاس اقلیمی مثل النینو بر روی دمای سطحی هوا در ایران به صورت آماری چگونه بوده است برای پاسخ به این پرسش، از دو سری داده برای دمای سطحی هوا استفاده شده است: -1 داده های درجه حرارت سطحی اندازه گیری شده در 42 ایستگاه سینوپتیک سازمان هواشناسی ایران به طول حداقل 40 سال، 2- داده های درجه حرارت دنیا موسوم به CRU که توسط دانشگاه East Angelia منتشر شده است. در این تحقیق، میزان اثرگذاری پدیده های النینو، انسو، دوقطبی دمایی اقیانوس هند، نوسانات فشار هوا در قطب شمال، نوسانات دمایی اقیانوس اطلس و نوسانات فشار هوا در اقیانوس اطلس شمالی که سری های زمانی شاخص های آن موجود است مورد بررسی قرار گرفته اند. تحلیل همبستگی جزیی بین سری های زمانی دمای سطحی هوا و پدیده های فوق نشان می دهد که متوسط همبستگی جزیی النینو روی دمای ایران بر اساس دادههای سازمان هواشناسی و داده های CRU به ترتیب 10- درصد و 14- درصد انسو 5- درصو و 16- درصد، دوقطبی دمایی اقیانوس هند 11 درصد و 9 درصد، نوسانات فشار هوا در قطب شمال 5- درصد و 1- درصد، نوسانات دمایی اقیانوس اطلس 42 درصد و 40 درصد و نوسانات فشار هوا در اقیانوس اطلس شمالی است. بر اساس این نتایج، از آنجا که غالب توده های هوا که منطقه ایران را تحت تاثیر قرار می دهند از ناحیه اقیانوس اطلس وارد می شوند، همبستگی زیاد بین نوسانات دمایی اقیانوس اطلس و دمای هوای ایران منطقی به نظر میرسد. میزان تاثیرگذاری دیگر پدیده ها هم (به جز نوسانات فشار هوای اقیانوس اطلس شمالی) بر اساس شرایط جغرافیایی و اقلیمی ایران منطقی به نظر میرسد.

دما سطحی هوا، همبستگی جزیی، ایران، النینو، دوقطبی دمایی اقیانوس هند، نوسانات دمایی اقیانوس اطلس شمالی