الهه شفیعی - دانشجوی کارشناسی ارشد،مهندسی معماری،دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان
حسین صفری - استاد معماری،دانشکده هنرومعماری،دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان
پرستو حسن زادگان رودسری - دانشجوی کارشناسی ارشد،مهندسی معماری،دانشکده هنرومعماری،دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان
ساعده کاتوزی - دانشجوی کارشناسی ارشد،مهندسی معماری،دانشکده هنرومعماری،دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان

نور و روشنایی چه ظاهری و چه عرفانی باعث می شود که زیبایی به چشم آید و رنگ و سایر زیبایی های شیء جلوه کند. بنابراین بحث نور و پرداختن به آن می تواند در مباحث زیبایی شناسی و هنر جایگاه ویژه ای داشته باشد.دانستن روند بهره گیری از نور خورشید به اندازه روند شکل گیری مصالح و یا شکل های مختلف زیربنایی ساختمان جهت طراحی بسیار لازممی باشد. نور جلوه خداوند است که حضورش در معماری اسلامی به ویژه در مسجد که خانه اوست تجلی می یابد چون عاملی است که به عنوان روشنایی و حیات بخشی به فعالیت های روزانه است. نورهم جنبه عملکردی دارد و هم به حسی که از فضا می توان دریافت کرد کمک می کند. اما انتقال این حس به کمک عناصر نورگیر و کنترل کننده های نور می باشد که در این تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. دراین پژوهش از روش کیفی استفاده شده است و با استفاده از تحقیق توصیفی و تحلیلی و با مطالعه منابع کتبخانه ای و اسناد مکتوب به بررسی و ارزیابی عناصر نورگیر مورد استفاده در معماری مساجد دوره قاجار بخصوص مسجد نصیرالملک شیراز را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم. یافته های تحقیق حاکی از آن است که به ترتیب:در و پنجره مشبک،ارسی، شباک بعنوان عناصر نورگیر و رواق بعنوان عامل کنترل کننده نور بیشترین کاربری را در نمونه مورد بررسی ما دارند. نور در مسجد نصیرالملک عنصری است که از خلال بخش های متخلخل چوبی و شیشه های رنگی به فضاهای داخلی منتقل می شود و هماوایی نور و رنگ درکنارهم کیفیت معنوی و متافیزیکی به فضا می دهند.

عناصر نور گیر،مسجد نصیر الملک،دوره قاجار، معماری اسلامی