رضا ابویی - استادیار دانشکده مرمت، دانشگاه هنر اصفهان
داریوش حیدری بنی - مربی دانشکده مرمت، دانشگاه هنر اصفهان
سارا سلطانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت، دانشگاه هنر اصفهان

صنعت فلزکاری در ایران سابقه ای دیرینه به قدمت دوران پیش از اسلام را دارا می باشد که متاسفانه آثار قابل دسترسی از آن به جای نمانده و پس از آن نیز در ادوار مختلف تاریخی نسبت به احیای این صنعت کهن تلاشی انجام نگرفته است. از دلایل متعدد در این خصوص می توان به پیدایش تکنولوژی و تقاضای روزافزون این صنعت در بستر انقلاب صنعتی، اشاره داشت. با بالا رفتن تقاضای جامعه در زمان جنگ های جهانی نسبت به فلزات آهنی و غیر آهنی، کوره های سنتی فعال در این صنعت توانایی جواب گویی به این حجم درخواست را نداشتند در نتیجه به تدریج دست قدرتمند تکنولوژی توانست آن ها را کنار گذاشته و کارخانجاتی عظیم با حجم تولید بسیار بالاتر را جایگزین آن ها کند. مجموعه ذوب سرب نخلک، گنجینه تکامل معدن کاری و فلزگدازی ایران از دوران پیش از تاریخ تاکنون بوده است. این مجموعه دارای بنایی است که از میراث دوره ی صنعتی شدن ایران (دوره پهلوی اول ) به جای مانده است و به علت قرار گرفتن در منطقه ای بدون تردد و با آب و هوای طاقت فرسا کویر، همچنین با کم توجهی به میراث صنعتی و عدم ثبت آن در فهرست آثار ملی کشور، سال هاست به صورت متروکه رها شده که همین امر سبب ویرانی و تخریب بنا را فراهم نموده است. این پژوهش با هدف معرفی روند شکل گیری و تکامل صنعت ذوب سرب و شناخت کوره ذوب سرب نخلک می تواند نخستین گام به سمت جلوگیری از تخریب بیشتر این گونه بناهای فراموش شده باشد. روش داده اندوزی در این پژوهش میدانی کتابخانه ای است. از جمله ویژگی های برجسته این بنا علاوه بر روند تکمیل معماری آن استفاده از دانش روز زمان ساخت در جهت سالم سازی محیط کار از آلاینده های تنفسی است.

فلزگدازی، کوره ذوب سرب، میراث صنعتی، نخلک