فرنوش دانش پناه - آموزشکده فنی و حرفه ای سما، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

معماری سنتی جهان اسلام آمیزه ای از دو عامل فرم و معنا است؛ حال آنکه بخش عمده ای از دانش ما در مورد معماری و شهرسازی اسلام به بررسی فرم در معماری آثار تاریخی مهم آن مانند مساجد، آرامگاه ها، و بناهای عمومی می پردازد. در این تحقیق، به شهر اسلامی- ایرانی از زاویه دید دیگری می نگریم؛ نگرشی که فهمی از ارتباط بین مفاهیم نهفته در سبک زندگی مردم و نقش جزییات در درک، تصویر و کالبد شهر ارایه می دهد. بدین منظور، معماری شهرهای مرکزی ایران به عنوان محل تحقیق در نظر گرفته شده است و در این الگوی معماری و شهرسازی به رابطه بین محیط بیرون و درون و نقش آن در تعریف روح هویت مسلمانان به عنوان ساکنان این شهرها و جستجوی حیات در معماری درونگرا خواهیم پرداخت. همچنین، در مورد نقش جزییات و هندسه معماری در کمک به جهت گیری فضایی مردم و حس کاوشگری آنان در شهر بحث و بررسی خواهیم کرد. برای بررسی آنچه گفته شد، به عنوان یکی از اصیل ترین نمونه های فضای زیستی، تمرکز ما بر اصفهان - شهری با سیستمی پیچیده از طراحی ارگانیک و هندسی خواهد بود. در طی بررسی ویژگی های شهرهای ایرانی- اسلامی در این تحقیق، به دنبال کشف مشخصات نمونه هایی موفق از فضاهای شهری پایدار هستیم، به نوعی که با الگو قرار دادن این مشخصات به هدف کلی حیات فردی و اجتماعی سالم در فضای شهری سالم دست یابیم. از آنجایی که تاثیر فضاهای شهری مطالعه شده بر فضای فکری، روحیه و رفتار متقابل شهروندان در این گونه محله ها غیر قابل انکار است؛ انتظار می رود ایجاد فضاهای شهری با ویژگی های مورد مطالعه در این تحقیق، در کیفیت و چگونگی رفتارهای اجتماعی شهروندان موثر واقع گردد.

شهرهای اسلامی، پایداری فضاهای شهری، حریم های خصوصی در شهر اسلامی، فضاهای عمومی در شهر اسلامی، هویت بخشی عناصر و فضاهای شهری، شهرهای اسلامی ایران