علی بهروزیان نژاد - دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی
محمد خدامرادی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی

هدف از پژوهش حاضر بررسی بازتاب شاخص های هویت ملی در کتاب ادبیات فارسی پایه هفتم و هشتم دوره اول متوسطه بوده است. بدین منظور با بهره گیری از روش کمی و از نوع تحلیل محتوا، تمامی تصاویر، محتوا، تمرینات و پرسش ها مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش را کتاب ادبیات فارسی پایه هفتم دوره اول متوسطه در سال 1393 که در مجموع مشتمل بر یک جلد و 17 درس و 192 صفحه و کتاب ادبیات فارسی پایه هشتم دوره اول متوسطه در سال 1393 که در مجموع مشتمل بر یک جلد و 17 درس و 152 صفحه می باشند، تشکیل می دهد. حجم نمونه برابر با جامعه پژوهش بوده است و داده های پژوهش از طریق ابزار چک لیست وارسی تحلیل محتوا جمع آوری شده و اطلاعات جمع آوری شده به کمک شاخص های آمار توصیفی مانند توزیع فراوانی، نمودار و درصد تجزیه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، آموزش هویت ملی در کتاب درسی مورد نظر ناقص و گذرا بوده، و در محتوا، تصاویر و پرسش ها و تمرینات این کتاب ها به شاخص های هویت ملی توجه متعادل و متوازنی نشده است. و در مجموع محتوا، تصاویر و پرسش های کتاب ادبیات فارسی پایه هفتم و هشتم دوره اول متوسطه، بیشترین فراوانی به ترتیب به آثار ماندگار (19/61 درصد)، مفاخر ادبی (13/14 درصد )، اسطوره های ملی و مذهبی (8/83 درصد)، اسامی معصومین (8/18 درصد ) و شخصیت های سیاسی اثرگذار (5/38 درصد ) و کمترین فراوانی به مذهب، سرود ملی، واحد پول رایج، انواع مرزها، دریاها، رودها و جشن های محلی ( صفر درصد) اختصاص دارد. از آنجا که پس از خانواده، نهاد آموزش و پرورش در شکل گیری شخصیت دانش آموزان نقش اصلی دارد و کتاب های درسی، محور کار مدارس می باشد، لازم است برای تکوین هویت ملی دانش آموزان در این کتاب ها، به شاخص های هویت ملی بیشتر توجه شود.

هویت ملی، شاخص، کتاب های درسی، دوره متوسطه اول