اهمیت آثار حکیم اسماعیل جرجانی پیرامون طب زنان در تمدن اسلامی

تمدن سازی محصول مشترک است که افکار و اعمال و تلاش و مجاهدت های بیشمار در ایجاد و رشد و بالندگی آن تاثیر مستقیم دارند. در این بین، گاه افرادی را می توان یافت که از نظر تاثیرگذاری، چهره های شاخصی هستند به ویژه اگر دوران زندگی این افراد در روزگار عسر و حرج و رکود و ناکارآمدی سازوکارهای تمدن ساز بوده باشد. اسماعیل جرجانی یکی از این چهره های موثر و صاحب نام و بلند آوازه در تمدن اسلامی است که اتفاقا در آخرین روزگار اعتلای تمدن اسلامی و در آستانه رکود آن می زیسته است. امروزه به رغم تلاش هایی که برای معرفی اش در قالب کتاب، مقاله و مقدمه های متعدد بر کتابهایش شده، اما درمورد دیدگاه های این عالم و دانشمند بزرگ در زمینه طب و بیماری های زنان، بررسی صورت نگرفته است. وی که از موثرترین چهره های علمی تمدن ایران اسلامی است، توانسته است در حوزه طب و داروسازی به درجه ای از اعتبار و جایگاه دست یابد که به حق، او را میتوان یکی از چهره های شاخص علم و ادب و فرهنگ و فلسفه ایرانی دانست، چهره علمی از آنروی که وی از دانشمندان پرتجربه و آگاه پزشک ایرانی بوده است که دانسته های پزشکی را از بقراط تا بوعلی، به همراه تجاربی که در عمر طولانی و پربرکت خود به کار بسته است، به زبان فارسی به صورت جامع پزشکی گرداوری کرده و از بوته فراموشی و دستبرد حوادث روزگار مصون داشته و برای استفاده نسل های بعدی خود به یادگار گذاشته است. حکیم اسماعیل جرجانی در رسالات پزشکی خود به نامهای ذخیره خوارزمشاهی، الاغراض الطبیه و خفی علایی، تحقیقات گسترده ای درمورد چگونگی انعقاد نطفه، شکل گیری جنین در شکم مادر، باروری و ناباروری، وضع حمل و زایمان، دشوارزایی و بیماریهای زنان و جلوگیری از سقط جنین داشته که اکنون نیز با وجود پیشرفت های بی نظیر علمی در زمینه پزشکی زنان، همچنان قابل توجه است. نتیجه دستاوردهای وی در کنار دیگر آثار اطبای اسلامی در بطن نظام پزشکی اسلامی چنان بالیده که در تمام سده های میانه ی تاریخ اروپا بر علم و دانش اروپاییان سایه افکند. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی آثار حکیم جرجانی به بازگویی و بازشناخت نظرات وی در زمینه طبزنان و مامایی می پردازد. در این زمینه تلاش شده تا به این سوال پاسخ داده شود که نظرات جرجانی در بررسی طب زنان چه جایگاهی در علم طب در تمدن اسلامی دارد برای پاسخگویی به سوال فوق، این فرضیه به آزمون گذاشته شده است که: یافته های تحقیق ضمن . جرجانی درباره بیماری های زنان و زایمان نظرات و دیدگاه های مبتنی بر علم و تجربه ارایه کرده است اثبات فرضیه ی فوق، به بررسی اجمالی زندگی و آثار جرجانی و نظریات وی در زمینه دلایل و چگونگی درمان بیماری های زنان می پردازد.

Keywords:

جرجانی , طب اسلامی , طب زنان , تمدن اسلامی