محمد مهدی مولایی - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران ،
علی مقدم آریایی - عضوهییت علمی گروه شهرسازی دانشکده هنرومعماری واحدمشهد دانشگاه آزاد اسلامی مشهد ایران

موضوع مشارکتهای مردمی در فرآیند بازآفرینی بافت های مساله دار و ناکارآمد در کشورهای توسعه یافته یکی از موضوعات کلیدی در زمینه توسعه ی شهرهاست. در کلانشهر مشهد بالغ بر 37 درصد جمعیت، در سکونتگاه های آسیب پذیر و مساله دار سکونت دارند. محله قلعه آبکوه به عنوان یکی از بافت های فرسوده ی فاقد میراث شهری، با مساحتی بالغ بر 30 هکتار و جمعیت 8 هزار نفری در هسته مرکزی شهر مشهد و در مجاورت محلات مرفه نشین قرار گرفته است درحالی که به لحاظ کالبدی و اجتماعی، افتراق شدیدی با بافت های اطراف دارد. همین مساله ضرورت تفکر برنامه ریزی را در این محله موجب شده است. هدف از این مقاله بازآفرینی و نوزایی در بافت محله قلعه آبکوه مشهد با تکیه بر پتانسیل ها و استعدادهای بالقوه مکان است. روش تحقیق مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف پژوهش، کاربردی است که به شیوه مطالعات کتابخانه ای و پیمایشی در سطح محله انجام می شود. در این پژوهش از مدل تحلیلی SWOT برای تببین سیاست های بازآفرینی استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که مهمترین معیارهای بازآفرینی شهری را برنامه ریزی راهبردی، پایداری و مشارکت اجتماعی تشکیل می دهند؛ که توانمندسازی ساکنین یک بافت و همبستگی و مشارکت آنان می تواند تاثیرات شگرفی در احیا، نوزایی و بازآفرینی آن داشته باشد. از آنجایی که محله قلعه آبکوه از انسجام اجتماعی بالایی برخوردار بوده و اکثریت افراد علاقه مند به مشارکت در طرح های بازآفرینی و نوزایی هستند، می تواند با برنامه ریزی و مدیریت صحیح، نقطه عطفی در روند بهبود شرایط کنونی این محله و بالابردن حیات اجتماعی و رونق اقتصادی آن از طریق مشارکت همه جانبه مردم باشد.

بازآفرینی ، بافت فرسوده، مشارکت اجتماعی، قلعه آبکوه