علی شرقی - استادیار و هییت علمی دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی،
راحیل ندومی - پژوهشگری دکتری دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

انسان و ارتباط او با محیط اطرافش به خصوص در مکانی که سکونتگاه و محل آرامش وی است، خانه، همواره ذهن طراحان و صاحبنظران معماری را به خود مشغول داشته است. مسکن گذشته و سنتی به عنوان الگویی برای رعایت اصول معماری پاسخده به نیازهای انسان مورد پژوهش های زیادی قرار گرفته است. وجود اصولی همچون حریم و قلمرو چه به صورت ملموس و چه غیر محسوس در خانه های سنتی ثابت شده است. از سویی، در چند دهه اخیر با رشد سرعت ساخت‎وساز و بروز فناوری‎های نوین مفاهیم حریم و قلمرو در خانه های معاصر کمرنگ شده و کیفیت مسکن پاسخگوی آرامش روانی ساکنین نبوده است. این مقاله دو اصل حریم و قلمرو را به عنوان عوامل تاثیرگذار بر نحوه ارتباط انسان با محیط سکونتی مورد توجه قرار داده؛ به تبیین مفهوم هر یک از این واژه ها پرداخته و با بسط و تشریح مرزها، اشتراکات و تمایزاتشان سعی بر این دارد که شیوه رعایت آن ها را در خانه‎های امروزی روشن نماید.

حریم، محرمیت، قلمرو، خانه ایرانی، مسکن