فوزیه زینلی - دانشجوی دکتری معماری
سیدمحمدحسین آیت اللهی - عضو هییت علمی دانشگاه یزد

میدان شاه طهماسب یزد در گذشته میدانی محصور و پیاده محور بوده و یکی از فضاهای شهری واجد ارزش محسوب می شده است. طی سالهای 1322 تا 1340 تغییرات اساسی در کالبد این میدان صورت گرفت که سبب شد این فضای شهری به یک فلکه شهری تبدیل شود. این فلکه نیز بعد از انقلاب دستخوش تغییراتی شد و میدان بعثت نامیده و سپس در سال 91 به چهارراه بعثت تغییر وضعیت داد که با تغییرات صورت گرفته به نظر می رسد که این میدان از فضایی مثبت و کامل به گره ای تک عملکردی و صرفا ترافیکی تقلیل یافته است. این پژوهش با هدف بررسی ویژگی های کیفی میدان از دید مخاطبان و تعیین عوامل تاثیر گذار بر کارایی میدان (چهارراه بعثت) انجام گرفته است. باتوجه به ویژگی های خاص این پژوهش رویکرد پژوهش کیفی و روش نظریه ی زمینه ای به کار گرفته شد. شرکت کنندگان در پژوهش 24 نفر می باشند که 14 نفر از کسبه و مردم محلی و 8 نفر از اساتید و دانشجویان رشته ی معماری و 8 نفر نیز از افرادی هستند که سابق بر این در میدان رفت و آمد بسیار داشتند و یا ساکن بودند اما اکنون در محله های جدید شهر یزد سکونت دارند. مصاحبه های باز با شرکت کنندگان صورت گرفت و تجزیه و تحلیل اطلاعات براساس سه روش کدگذاری مورد استفاده در نظریه ی زمینه ای شامل کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد که عوامل اثرگذار بر کارایی میدان شامل مولفه ها ی: بی اعتمادی به نهادهای شهری، بی سامانی، خاطره زدایی، عدم سرزندگی، بی رویداد، ماشین محوری و نداشتن غنای حسی می شود. که هر کدام از این مولفه ها خود واجد زیر مجموعه هایی هستند. برخی از این عوامل به عنوان متغیرهای علی و برخی در نقش متغیرهای زمینه ای یا واسطه ای ظاهر می شوند.

میدان شاه طهماسب، چهارراه بعثت، خاطره، خاطره زدایی، تیوری زمینه ای