محمدامین گله بچه - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، ایران،
صالح صادقی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، ایران.
مصطفی سراوانی - دانشجوی کارشناسی ارشد باستانشناسی، گروه باستانشناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

موضوع الگوهای معماری و اثر عوامل بومی بر شکل گیری محیط های مسکونی از دیرباز معمول بوده و معماران از گذشته های دور نقش و تاثیر این عوامل را می دانسته اند و در ساخت خانه ها به آن توجه داشته اند. هدف از این پژوهش تحلیل الگوهای معماری بومی در منطقه سیستان است. براساس شواهد و مطالعات صورت گرفته در مورد مسکن و معماری روستایی، واحدهای مسکونی روستایی ضمن برخورداری از ارزش های معماری همانند سادگی و بی پیرایگی، الگوهای بصری و زیبا شناختی، انطباق با محیط طبیعی، هماهنگی با عملکرد زیستی و معیشتی، استفاده از مصالح محلی، دانش بومی و ... که به آن ارزش خاصی می دهد دارای کاستی هایی چون آسیب پذیری در برابر سوانح طبیعی، ضعف سازه ای و آلودگی های محیطی منتج از تداخل فضاهای زیستی و معیشتی نیز می باشند. الگوهای معماری بومی می تواند نقش تعیین کننده ای در طراحی مسکن ایفا نماید. در این مقاله به معرفی الگوهای معماری بومی منطقه سیستان با تحلیل ارگ محمدرضا خان پردلی پرداخته شده و پیشنهادات لازم برای بهبود وضعیت مسکن در این منطقه از قبیل همگام سازی مسکن با اقلیم، استحکام بخشی سازه بنا، ساخت بنا مطابق با موقعیت قرار گیری و ویژگی های خاص محل و ... ارایه شده است. روش این پژوهش از نوع کیفی، با رویکرد توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. نتایج حاصل از این تحقیق به درک اهمیت نقش الگوهای معماری بومی در طراحی اشاره دارد به طوری که بر اساس مشاهدات و تحلیل های انجام گرفته، چنین نتیجه گرفته شد که در نظر گرفتن الگوهای بومی و سنتی در طراحی معماری علاوه بر اثرهای متعددی که بر روی آسایش و سلامتی جمعیت ساکن در این گونه مساکن می گذارد، می تواند از بعد اقتصادی به لحاظ مصرف انرژی نیز درخور توجه باشد.

الگوهای معماری، معماری بومی، معماری روستایی، سیستان، ارگ محمدرضا خان پردلی