آراض نجفی - عضو هیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر
فخار زرین - عضو هیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر
زهرا جامه بزرگ - دانشجوی دکترا.دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر

محله به عنوان سکونتگاهی اجتماعی محل استقرار شهرنشینان بوده است. این واحد اجتماعی که رکن جامعه ایرانی اسلامی محسوب می شد، ساختار کالبدی شهرهای ایران باستان را در قالبی متفاوت در ایران اسلامی به نمایش گذاشت. عوامل متعدد سیاسی اداری، اقتصادی و اجتماعی فرهنگی موجب شکل گیری فضای کالبدی محله در شهر شده که از این میان، عوامل اجتماعی و فرهنگی به واسطه ارتباط مستقیم با خصایص اجتماعی و خصلت فرهنگ پروری محله از اهمیت خاصی برخوردارند. به دنبال پیدایش محله در ساختار کالبدی شهر ایرانی اسلامی، کارکردهایی نیز به آن مرتبط می شد که بر این اساس می توان این کارکردها را در راستای دو عامل مذکور برای محله تبیین کرد. مطالعه و بررسی تاریخی عوامل شکل گیری محله و کارکردهای آن می تواند در تحلیل مناسبات شهری جامعه ایران در دوره اسلامی بسیار مفید واقع شود. مقاله پیش رو ضمن بررسی گذرای روند پیدایش محله در شهر ایرانی اسلامی و مقایسه آن با برزن ایران باستان، از میان عوامل شکل گیری محله و کارکردهای حاصل از آن، عوامل و کارکردهای اجتماعی و فرهنگی محله را بررسی و مطالعه کرده وبه معرفی وکارکرد یکی از محلات همدان (کلپا)می پردازد.

محله، برزن، شهر ایرانی اسلامی، کارکردهای محله. محله کلپا، همدان