مصطفی مردانی - استادیار دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان-گروه اقتصاد کشاورزی
الهام کلبعلی - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی- دانشگاه زابل
محمدرضا عوض یار - دانش آموخته اقتصاد کشاورزی دانشگاه ملی زابل

یکی از بحران های مهمی که در آینده نزدیک بشر را تهدید و به موضوع تنش زایی در بین ملت ها تبدیل خواهد شد، مسیله کمبود آب است. از طرف دیگر، یکی از مسایل بسیار مهم در بحث استفاده کارا از عوامل تولید کشاورزی مساله تعیین برنامه زراعی بهینه است. مدل برنامه ریزی فرا آرمانی یکی از تکنیک های تعیین الگوی بهینه کشت است که تصمیمات مدیر را کامل تر اعمال نموده و در تعریف محدودیت ها انعطاف پذیری بیشتری نسبت به مدل های برنامه ریزی خطی و آرمانی دارد. در مطالعه حاضر با بهره گیری از روش های برنامه ریزی آرمانی و فرا آرمانی و با تاکید بر محدودیت آب، الگوی بهینه کشت محصولات زراعی شهرستان پاسارگاد در استان فارس تعیین شد. همچنین، با توجه به شرایط بحرانی آب در منطقه، آرمان آب آبیاری با وزن بیشتری وارد مدل شده و فرا آرمان ها اکثرا برای این وضعیت تعریف شده اند. با درنظرگرفتن حد مجاز انحراف صفر از فرا آرمان های مربوط به آب آبیاری و حل مدل با سه سطح انحراف مجاز از فرا آرمان مربوط به سایر منابع تولید، نتایج نشان داد که با افزایش انحراف، سطح زیر کشت نیز افزایش یافته و از 21117 به 22074 هکتار می رسد. با توجه به نتایج، الگوی بهینه کشت می بایست به گونه ای تعیین شود که کشاورزان به سمت کشت محصولات با نیاز آبی کمتر بروند. بنابر این، طبق الگوی بدست آمده، پیشنهاد می گردد که از کشت شلتوک که بیشترین مصرف آب را بین محصولات دارد خودداری شده و به جای آن چغندرقند که جایگزین خوبی برای دوره های تناوب با گندم می باشد، کشت گردد.

برنامه زراعی بهینه، مدل آرمانی، فرا آرمان، شهرستان پاسارگاد