رقیه رضوی - محقق و عضو هییت علمی مو سسه تحقیقات خا ک و آب ، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران.
نیازعلی ابراهیمی پاک - محقق و عضو هییت علمی مو سسه تحقیقات خا ک و آب ، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران
علی اکبر عزیزی زهان - محقق و عضو هییت علمی مو سسه تحقیقات خا ک و آب ، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران.
زهرا محمداسماعیل - محقق و عضو هییت علمی مو سسه تحقیقات خا ک و آب ، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران.

با توجه به اهمیت کشت سویا به عنوان یکی از بهترین دانه های روغنی که علاوه بر استخراج روغن از مواد فرعی و کنجاله آن که حاوی مقدار زیادی پروتیین می باشد، در تعلیف دام نیز استفاده می شود و در بسیاری از کشورها در غذای انسان نیز برای جبران کمبود پروتیین وارد شده است. لذا به منظور تعیین تبخیر وتعرق سویا آزمایشی با استفاده از لایسیمتر در ایستگاه تحقیقاتی کهریز ارومیه به مدت سه سال اجرا شد. در کنار این آزمایش نیز یک دستگاه لایسیمتر چمن کشت شده و مقدار تبخیر و تعرق چمن در دوره های ده روزه تعیین شده و ضمن مقایسه با ارقام تبخیر و تعرق سویا مقدار ضریب گیاهی سویا (Kc) نیز تعیین گردید. همچنین در جوار آزمایش یک دستگاه تشت تبخیر کلاس A نصب و مقادیر تبخیر روزانه اندازه گیری شده و ضرایب تشت تبخیر در مراحل چهار گانه رشد سویا تعیین گردید. نصب لایسیمتر طوری بوده که وزن مخصوص ظاهری خاک داخل و خارج لایسیمتر یکسان گشته و با ایجاد زهکش مناسب در ته لایسیمتر آب اضافی بصورت پمپاژ از لوله زهکش خارج گردید.. نتایج بررسی نشان می دهد که عملکرد کل دانه در لایسیمتر 4/8 تن در هکتارشد. نتایج اندازه گیری پس از انجام محاسبات لازم در دوره های ده روزه و یکماهه سویا مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته و ضرایب گیاهی سویا در مراحل چهار گانه رشدبه ترتیب 0/7 و 0/8 و 1/18 و 0/47 تعیین شد .براساس نتایج آزمایش میانگین کل تبخیر و تعرق سویا 795 میلیمتر، میانگین سه سال تبخیر و تعرق چمن 862 میلی متر و جمع کل تبخیر در طول فصل رشد سویا1016 میلیمتر و نسبت کل تبخیر و تعرق سویا به تبخیر از تشت کلاس A برابر 0/8 شده است. میانگین کل بارندگی سه سال در فصل رشد سویا 35 میلیمتر شده است. به منظور برنامه ریزی آبیاری سویا و دسترسی آسان تر کشاورزان به مقادیر تبخیر، در این راستا سعی شد، رابطه ای برای تعیین نیاز آبی سویا با استفاده از میانگین دهه ای آمار تبخیر از تشت کلاس A در منطقه به دست آید.

تبخیروتعرق سویا، ضریب گیاهی، نسبت تبخیر تشت، لایسیمتر