بهزاد احتشام راد - گروه مهندسی علوم و صنایع غذایی، واحد قوچان، دانشگاه آزاد اسلامی، قوچان، ایران
پرویز شرایعی - عضو هیات علمی و استاد یار گروه علوم و صنایع غذایی بخش فنی و مهندسی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی خراسان رضوی

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر فرآیند مداوم و غیرمداوم فراصوت بر استخراج و خصوصیات فیزیکوشیمیایی روغن هسته سنجد در سه سطح 30، 45 و 60 دقیقه انجام پذیرفت. پودر هسته سنجد (ژنوتیپ غالب استان خراسان) تهیه شد و درصد رطوبت، خاکستر، پروتیین، فیبر، کربوهیدرات و روغن آن اندازهگیری وخصوصیات فیزیکوشیمیایی روغن استحصالی ارزیابی شد.دراین تحقیق از امواج فراصوت با شدت20 وات بر میلیمتر مربع استفاده شد. نتایج نشان داد رطوبت، پروتیین، کربوهیدرات، خاکستر و فیبر هسته سنجد و میزان ترکیبات استرولی و آلفا توکوفرولی روغن هسته سنجد بالا است. راندمان استخراج روغن هسته سنجد با فرآیند غیر مداوم فراصوت در سه سطح 30، 45 و 60 دقیقه بترتیب 1/15±0/02) گرم و 4/61 ±0/06 %)، 1/19 ± 0/01) گرم و (% 4 /75 ± 0/02 و 1/21 ± 0/01) گرم و ± 0/04 (%4/85 بود. راندمان استخراج روغن با فرآیند مداوم فراصوت در 30، 45 و 60 دقیقه بترتیب 1/07±0/06) گرم و 0/134/29 ± %)، 0/91±0/4) گرم و (% 3/62±0/1 و 0/79±0/26) گرم و(% 3/16±0/06 و میزان روغن استخراج شده بدون فرآیند فراصوت، با حلال هگزان 1/05 ± 0/01) گرم و (% 4/2 ± 0/04 بود. نتایج نشان داد با افزایش زمان در فرآیند غیر مداوم فراصوت راندمان استخراج روغن افزایش یافت که بیشترین میزان در 60 دقیقه بود. با گرما و بخار شدن هگزان در فرآیند فراصوت مداوم، راندمان استخراج روغن در 45 و 60 دقیقه کاهش یافت. فراصوت بر وزن مخصوص و عدد پراکسید روغن تاثیر نداشت. با افزایش زمان فراصوت، ضریب شکست وعدد اسیدی افزایش یافت که بیشترین میزان در روغن استخراج شده با فراصوت 60 دقیقه بود.درفراصوت مداوم میزان ترکیبات فنلی روغن استخراج شده در 45 و 60 دقیقه روند کاهشی داشت.افزایش زمان فراصوت برروشنی رنگ روغن(مولفه رنگی (L تاثیر نداشت، اما سبزی و زردی رنگ روغن (مولفه های رنگیa و (b کاهش یافت.

امواج فراصوت، استخراج، روغن هسته سنجد