سارا قارونی کاردانی - بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
الهام جمشیدی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد دانشگاه فردوسی مشهد

خیار با نام علمی (Cucumis sativus) یکی از محصولات مهم اقتصادی کشور میباشد. از آنجا که تولید و پرورش گیاهان جالیزی، یکی از بخش های مهم تجاری در ایران و جهان محسوب میشود، لذا شناسایی عوامل بیماریزا و محدود کننده کشت این گیاهان، بسیار حایز اهمیت است. طی بازدیدهای به عمل آمده در سال 1396، از مزارع و گلخانههای استان خراسان شمالی، علایمی نظیر ضخیم شدن و فنجانی شدن برگها، برگی شدن اجزای گل، سبز شدن گلبرگها، رشد جوانه های داخل گل و عقیمی، جارویی شدن و توقف رشد در برخی از بوته-های خیار مشاهده شد. از این نمونه ها دی. ان. ای کل استخراج گردید و جهت بررسی آلودگی فیتوپلاسمایی آنها، از روش واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) و جفت آغازگرهای عمومی P1/P7 (دور اول) و آغازگرهای آشیانهای R16F2n/R16R2 (دور دوم) استفاده شد. محصولات تکثیری به صورت دو طرفه خوانش و توالی یابی شدند. آنالیز فیلوژنی ژنهای توالی یابی شده به همراه دیگر توالیهای فیتوپلاسمایی مشابه موجود در بانک ژن انجام شد و در نهایت چند شکلی طولی قطعات حاصل از هضم (RFLP) مجازی محصول PCR آشیانه ای، انجام گرفت. در تمام نمونه های دارای علایم به ترتیب برای جفت آغازگرهایP1/P7 و R16F2n/R16R2، قطعاتی به طول تقریبی 1800 و 1250 جفت باز تکثیر شدند. تحت همین شرایط هیچ قطعه ای در نمونه های دی. ان. ای حاصل از گیاهان بدون علایم و کنترل منفی تکثیر نشد. جست و جو با برنامه بلاست، با استفاده از این ترادف، نشان داد که فیلودی خیار بیشترین شباهت را به میزان 99 درصد با فیتوپلاسمای افژولش شبدر (Clover proliferation group) از گروه آر. ان. ای ریبوزومی 16SrVI داشت. الگوی RFLP مجازی نیز با استفاده از برنامه iPhyClassifier نشان داد که فیلودی خیار در این استان متعلق به گروه 16SrVI و زیرگروه A میباشد. این اولین گزارش از همراهی یک فیتوپلاسما از گروه 16SrVI فیلودی خیار از استان خراسان شمالی میباشد.

فیتوپلاسما، آر.ان.ای ریبوزومی، چند شکلی طولی قطعات برشی، آنالیز فیلوژنتیکی، خیار