بازتاب گیاه شناسی و گیاهان دارویی ایران باستان در احادیث اسلامی(بررسی موردی: کتاب الکافی و من لا یحضره الفقیه)

زبان عربی همچون سایر زبان های زنده ی دنیا با دیگر زبان ها تبادل واژگانی دارد. در این میان به دلیل همسایگی ایران با اعراب، بالطبع بیشتر از سایر زبان ها بر زبان عرب تاثیر گذارده و واژههای فارسی زیادی به آن وارد شده است که به تدریج رنگ و بویی عربی به خود گرفتند. این واژگان معرب با خود دانشها و فرهنگ زبان مبدا را به ارمغان آوردند؛ از جمله دانشهایی که وارد شد گیاه شناسی را میتوان نام برد. ایرانیان همواره در طول تاریخ به گیاهشناسی اهمیت فراوانی دادهاند و در این زمینه پیشرفت چشمگیری داشتند. با ورود اسلام به ایران نه تنها فرهنگ و تمدن ایران تحت تاثیر اعراب قرار نگرفت؛ بلکه فرهنگ و تمدن ایران در تمام زمینه ها بر آنها تاثیر گذاشت. گیاهشناسی که یکی از علوم مطرح آن زمان بود نیز مورد استقبال همگان قرار گرفت نمود؛ این تاثیرگذاری را میتوان در واژگان کهنی از ادبیات عربی همچون قرآن و احادیث یافت. با توجه به اینکه بعد از قرآن، احادیث منبع مهم فقه، احکام و سایر دستورات مسلمانان به شمار میروند؛ ما دو کتاب حدیثی و فقهی مهم شیعه؛ یعنی الکافی و من لا یحضره الفقیه را برگزیدیم. پژوهش حاضر با روش توصیفی_تحلیلی از بین حدود 300 واژه فارسی انجام شده است که به بررسی معنایی و ساختاری 19واژه از واژگان معرب فارسی در زمینهی گیاهشناسی، پرداختیم. نتایج پژوهش حاکی از آن است که واژگان از لحاظ ساختاری شکل فارسی به خود گرفته اند؛ اما از لحاظ معنایی تغییر خاصی نداشتهاند و به همان صورتی به کار میرفت که در زبان فارسی استفاده میشد. همینطور به دست آمد که در این احادیث، معصومین خواص دارویی برخی از این گیاهان را ذکر فرموده اند که مسلمانان برای درمان از این احادیث گرانقدر نیز بهره می جستند.

Keywords:

گیاه شناسی , واژگان معرب , حدیث , الکافی , من لا یحضره الفقیه