امین طالبی بزمین آبادی - استادیار گروه باکتری شناسی پزشکی دانشگاه تربیت مدرس تهران
مونا محروقی - گروه باکتری شناسی پزشکی دانشگاه تربیت مدرس تهران صندوق پستی ۱۱۱-۱۴۱۱۵

هلیکوباکتر پیلوری یک باسیل گرم منفی مولد کاتالاز ساکن معده ی بیش از %50 مردم جهان است و علاوه بر بیماری های گوارشی قادر به ایجاد عوارض در خارج لوله گوارش نیز می باشد. از بیماری های خارج روده ای مرتبط با هلیکوباکتر پیلوری می توان به دیابت نوع ΙΙ یا T2DM اشاره کرد که در بروز آن فاکتورهای محیطی و اپیدمیولوژیکی نقش دارند. هلیکوباکتر پیلوری با تآثیر بر فاکتورهای مختلف زمینه را برای ابتلا به دیابت نوع ΙΙ فراهم می کند. بعنوان مثال، سویه های ویرولانت هلیکوباکتر پیلوری((cag+ با القای فاکتورهای التهابی IL6، CRP، 71) و ایجاد التهاب مزمن سبب اثر بر روی هورمون های گاسترودیودنال تنظیم کننده ی انسولین شده و نهایتا میزان مقاومت به انسولین را بالا می برد. همچنین التهاب ایجاد شده توسط هلیکوباکتر رویB سل های پانکراتیک تولید کننده ی انسولین اثر گذاشته و ترشح انسولین را کاهش می دهد. سویه هایcag + با اثر روی هورمون معدی سوماتوستاتین ترشح انسولین توسط پانکراس را کاهش می دهد، علاوه بر این هلیکوباکتر با کم و زیاد کردن هورمون های لپتین و گرلین فرد را مستعد چاقی و ابتلا به دیابت می کند. هلیکوباکترپیلوری با اختلال در تولید و رهاسازی لیپوپروتیین های پلاسما و برهم زدن تولرانس گلوکز و مقدارHb1Ac سبب ایجاد دیابت نوع ΙΙ می گردد. از سوی دیگر افراد دیابتیک هم در معرض ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری قرار دارند، زیرا سیستم ایمنی هومورال و سلولار در این افراد آسیب دیده و فرد مستعد ابتلا به باکتری می گردد. کاهش حرکات معدی در افراد دیابتیک باعث کاهش اسید معده شده و زمینه را برای کلونیزاسیون سویه های هلیکوباکتر پیلوری فراهم می کند. نهایتا اینگونه نتیجه گیری می شود که سویه هایcag + هلیکوباکتر پیلوری می تواند مستعد کننده ابتلای به دیابت نوع ΙΙ در افراد شوند. بنابراین افراد مبتلا به دیابت همواره در معرض خطر ابتلا به هلیوباکتر پیلوری قرار دارند.

هلیکوباکتر پیلوری، دیابت نوع ΙΙ ، انسولین، سویه هایcag+