جواد فرحانی - دانشجوی دکتری، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
قاسم حیدری نژاد - دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

گردش در خلیج فارس توسط پنج نیرو ایجاد می گردد که به ترتیب: نیروی تنش باد، شارهای شناوری سطحی، جریان آب های شیرین رودخانه، تبادل آب از تنگه هرمز و نیروی کشند می باشند. در این مقاله گردش کشندی در خلیج فارس با استفاده از نتایج ناشی از مدل های هیدرودینامیکی اقیانوسی که با دقت تفکیک بالا اجراشده، مورد بحث قرارگرفته است. هر دو مورد مطالعه شده، مدل های دوبعدی آب های کم عمق برای اقیانوس همگن می باشد که بر روی خلیج فارس اعمال شده است. نتایج هر دو مدل نشان می دهد که امواج کشندی باعث شکل گرفتن دونقطه امفی دورمیک برای مولفه های کشندی نیم روز و یک نقطه آمفی دورمیک برای مولفه های روزانه در خلیج فارس می گردد که در تطابق کامل با مطالعات قبلی نیز می باشد. همچنین نتایج نشان می دهد که جریان های کشندی در تنگه هرمز، مناطق کمعمق و در منطقه نزدیک وسط ساحل ایرانی و شمال قطر می توانند قوی باشند؛ اما مدل دوم جزییات بیشتری در مورد جریان های قوی در راس خلیج فارس در ورودی خور موسی و کانال قشم (بین جزیره قشم و سواحل ایرانی) نشان می دهد. در رابطه با جریان های باقیمانده، گرچه این جریان ها در گردش کلی خلیج فارس از اهمیت کمتری برخوردار است اما مدل اول فقط یک چرخابه در شمال قطر را نشان می دهد درحالیکه مدل دوم دو چرخابه سایکلونی در قسمت های مرکزی خلیج فارس را نشان می دهد.

خلیج فارس، گردش کشندی، مدل هیدرودینامیک، جریان کشندی، جریان باقیمانده