محمدحسن قلی زاده - استادیار گروه مدیریت و مدیر برنامه ریزی دانشگاه گیلان
محمود صانعی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی دانشگاه گیلان
مهدی سالاری - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی دانشگاه گیلان

بودجه بندی برمبنای فعالیت (ABB) یکی از روشهای بودجه ریزی برای تقویت صحت پیش بینی های مالی و افزایش درک مالی مدیریت است. این سیستم ضمن در نظر گرفتن محصولات و خدمات، فعالیتهای مرتبط با آنها را شناسایی کرده و پس از آن، منابع لازم برای این فعالیتها را تخمین میزند. به زبان ساده، سیستم ABB را م یتوان معکوس سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABB) دانست بدین طریق که در سیستم ABB برای پیش بینی منابع لازم و تخصیص هزینه های مربوطه، مسیر از پایین به بالای ABC را طی می کنیم این گونه ساده سازی در عمل کارساز نبوده و عموما از دقت براورد می کاهد. علت این نارسایی را بایستی در تفاوتهای اساسی بین سیستمهای ABB,ABC جستجو کرد حداقل چهارعامل برای این نارسایی برشمرده می شود؛ الگوهای متفاوت مصارف منابع، خروجیهای ثانوی (فرعی )، منابع مشترک فعالیتها، وعدم دسترسی به دانش تفصیلی . در این مقاله ضمن طرح عوامل چهارگانه فوق، به بررسی تفاوتهای موجود درسیستمهای ABB,ABC خواهیم پرداخت . سپس یکی از رویکردهای نوین در بودجه ریزی برمبنای فعالیت، تحت عنوان " برنامه ریزی و بودجه ریزی برمبنای فعالیت (ABPB)" که توسط کنسرسیوم شرکتهای پیشرفته بین المللی طراحی شده را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم . ساز و کار این رویکرد به وسیله مدلی با عنوان "مدل حلقه بسته " تشریح می گردد . این مدل که هر دو فعالیت برنامه ریزی و بودجه ریزی را ترکیب م یکند، از یک دیدگاه فعالیت محور نشأت گرفته و بدواً بر دستیابی به تعادل عملیاتی تأکید داشته و سرانجام، بر تعادل مالی تمرکز م ییاب د. به دیگر سخن، این مدل دارای دو حلقه می باشد؛ حلقه اول، حلقه عملیاتی است که بر تعادل عملیاتی تمرکز دارد و حلقه دوم، حلقه مالی است که بر تعادل مالی متمرکز می شو د. در حلقه اول، نرخ مصرف منابع و فعالیتها را تخمین زده و در حلقه دوم به برنامه ریزی مالی برای تأمین منابع مورد نیاز می پردازیم .

بودجه ریزی برمبنای فعالیت (ABB)، هزینه یابی برمبنای فعالیت(ABC)، برنامه ریزی و بودجه ریزی برمبنای فعالیت(ABPB)، تعادل مالی، تعادل عملیاتی