عباس ترکاشوند - گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران
زهره رنجپور - گروه معماری، پردیس دانشگاهی دانشگاه گیلان، رشت، ایران

با توسعه جوامع انسانی و بروز خلاء معانی در فضاهای ساخته شده، کیفیت فضاها و نقش مولفه های ادراکی در شکل دهی فضاهای مختلف، مورد توجه طراحان و برنامه ریزان محیطی قرار گرفته است. در این میان، نشانه ها به عنوان عناصری مطرحند که می توانند خوانایی شهرها را تقویت نموده و با نمود کالبدی ارزش های معنایی و فرهنگی جامعه، موجب ایجاد و تداوم هویت شهری شوند. از این رو، دستیابی به ابزارهایی جهت تعریف و ایجاد نشانه های شهری ضروری می نماید. در این راستا هدف از پژوهش حاضر، یافتن معیارهای موثر در نشانه شدن یک عنصر در فضای شهری در قالب رویکرد نشانه شناسی لایه ای می باشد. بدین منظور در این تحقیق، بر اساس پژوهش اسنادی، به مرور ادبیات موضوعبا تکیه بر تعریف مفاهیم و نظریات و جمع بندی آن ها و تدوین یک چارچوب مفهومی از نشانه های شهری و عوامل موثر بر آن ها پرداخته شده است. یافته های بدست آمده از مطالعات، حاکی از تاثیر گذاری سه مولفه اصلی کالبدی، کاربری و معنایی در شکل گیری نشانه در محیط شهری است. همچنین نتایج حاصل از بررسی ها نشان داد در صورتی که ارتباط مولفه ها با توجه به مناسبات مکانی و زمانی، همسو و وحدت گرا باشد، منجر به شکل گیری یک بافت کارکردی و قابل ادراک شده و موجبات خوانایی و هویت مندی محیط شهری را فراهم می آورد.

نشانه؛ نشانه شهری؛ نشانه شناسی لایه ای