مصطفی لعل شاطری - دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

از جمله موضوعات عمده و تاثیرگذار بر روند معکوس در رشد و توسعه هر منطقه، جنگ و درگیری فراملی محسوب می شود که در این بین تنش های بین المللی بیشترین تاثیر را خواهد داشت. در جنگ جهانی اول 1914-1918)م) با وجود این که ایران بی طرفی خود را نسبت به موضع گیری های سیاسی اعلام کرده بود، اما خسارات اقتصادی- اجتماعی جبران ناپذیری در طول این جنگ بر مناطق گوناگون ایران و به ویژه خراسان وارد آمد. هدف این پژوهش با تکیه بر منابع کتابخانه ای و اسناد پاسخ به این پرسش می باشد که تحریم و قحطی حاصل از جنگ جهانی اول چه آثار و پیامدهایی در خراسان به همراه داشت یافته ها حاکی از آن است که به دلیل ورود قوای بیگانه به خراسان و فقدان دولتی مقتدر، بی ثباتی چشمگیر ایجاد و ثمره آن وخامت اوضاع معیشتی مردم خراسان به خصوص اقاشر میانه و فرودست جامعه بود. در این راستا اقلام ضروری مورد نیاز برای امور مختلف و به ویژه ارتزاق گاه به دلیل احتکار داخلی و گاه به واسطه سیاست های کشورهای متجاوز- کاهش و از دسترس خارج و نایاب گردید که ماحصل آن قحطی بزرگ و فراگیری در خراسان بود. متعاقبا تعداد بسیاری از مردم خراسان مرده و نیروی انسانی که موجب توسعه یک جامعه محسوب می گردد رو به افول نهاد. بر این اساس خراسان تا چند دهه پس از این جریان دچار رکود نسبی در عرصه پیشرفت گردید، که این امر منتج از گستره جنگ جهانی اول بود.

جنگ جهانی اول، ایران، خراسان، قحطی و خشکسالی، توسعه و پیشرفت