سیدمحمدحسن مصطفوی - عضو هیات علمی پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس

جهانی شدن ، یکی از دغدغه های سیاستگذاران کشور خصوصا0 در حوزه فرهنگ و هویت بوده است. و در ارتباط با آن، موضوعات جدی چندی در این حوزه مطرح میشود که تهاجم فرهنگی و حفظ هویت فرهنگی از اهم آنها میباشد. در فرایند جهانی شدن، کشورهایی که در تولید کالاهای فرهنگی قدرتمندترند، توان آن را دارند تا فرهنگ خود را گسترش دهند و برتری یابند و در مقابل، کشورهای ضعیفتر در رقابتها منزوی می شوند و از سویی، جهانی شدن، حذف مرزهای ملی را از نظر بازار پیام در پی داشته است و از سوی دیگر، مقابله با فرایند جهانی شدن و اتخاذ سیاست ممنوعیت و انزوا در عرصه رسانه ای، با توجه به انفجار اطلاعات از طریق تنوع ابزارهای ارتباطی و وفور شبکه های ماهواره ای که به راحتی قابل کنترل نیستند، مشکلات فرهنگی و اجتماعی را پیچیدهتر میکند. در واقع مشکلات فرهنگی جهانی شدن، همان مشکل مواجهه با فرهنگ غرب است که بیش از یک سده کشور ما با آن دست به گریبان میباشد و بالاخص پس از انقلاب الکترونیک که کشورهای صنعتی به آن مجهز شده اند، مواجهه را مشکلتر میکند و تلاش بسیار لازم است که به شرایط مطلوبی دست یافت. در این مقاله که از داده های اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده و به روش توصیفی - تحلیلی نگارش یافته، به مطالعه چالش ها و تهدیدهای جهانی شدن در حوزه فرهنگی و هویتی و نقش رسانه ها، و فرصتها و امکانات پرداخته شده است.

جهانی شدن، هویت فرهنگی، کالاهای فرهنگی، شبکه های ماهواره ای، سرمایه اجتماعی، ارتباطات