مهدی موسوی کیا - دانشجوی دکتری جامعه شناسی گروههای اجتماعی
اسماعیل جهانبخش - دکتری جامعه شناسی، عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان
منصور حقیقتیان - دکتری جامعه شناسی، عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دهاقان

رفتار آدمی به گونه ای نامشهود تاثیر شگرفی بر معادلات گوناگون سازمانی و ملی و در گستره ای وسیع تر جهانی گذاشته است. به بیان دیگر میتوان اذعان نمود که رفتار آدمی از متغیرهای اساسی دنیای کنونی است که قادر است به نوبه خود جوامع را با مخاطرات و چالشها و یا فرصتها روبرو نماید. سازمانها نیز، یکی از مهمترین نهادهای اجتماعی دوران کنونی هستند که دامنه تاثیر آنها بر شیون مختلف زندگی انسانها، بسیار گسترده است. این نهادها، درمتن محیط اجتماعی میرویند و می بالند و به همین دلیل، به عنوان سیستمی پیچیده، همواره در تعامل مستقیم با محیط درونی و بیرونی خود هستند. آنها از یک سو خواهان موفقیت، بقاء و حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب هستند و از سوی دیگر موفقیت شان مرهون نحوه برقراری ارتباط و تعامل درست با محیط است.[1] با توجه به اینکه یکی از مهمترین منابع موجود درسازمانها، نیروی انسانی شاغل در آنهاست، بخشی از اقدامات نیز با هدف بهره گیری هرچه موثرتر و کارآمدتر از این منابع به مرحله اجرا در میآید و مدیریت موثر عملکرد را به یکی از مهمترین وظایف مدیران تبدیل نموده است. یکی از عوامل نامحسوس موثر بر عملکرد کارکنان، تعهد کاری آنان میباشد. نیروی انسانی وفادار، سازگار با اهداف و ارزشهای سازمانی، حاضر است حتی فراتر از وظایف مقرر در شرح وظایف کاری، فعالیت نماید. وجود چنین نیرویی در سازمان توام با بالا رفتن سطح عملکرد و پایین آمدن نرخ غیبت، تاخیر و ترک خدمت میباشد و وجه اعتبار سازمان را در اجتماع، مناسب جلوه داده و زمینه را برای رشد و توسعه سازمان فراهم میآورد. برعکس نیروی انسانی با احساس وفاداری، تعلق و تعهد سازمانی کم، نه تنها خود در جهت نیل به اهداف سازمان حرکت نمیکند، بلکه ممکن است با ایجاد حس بیتفاوتی نسبت به مسایل و مشکلات سازمان، در بین دیگر همکاران تاثیر منفی داشته باشد، که این امر خود منشاء ناهنجاریهای بسیاری در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در جامعه را فراهم میکند[2]، بررسیهای کارشناسان مسایل اجتماعی ایران نشان میدهد که تعهدکاری در ایران در مقایسه با جوامع پیشرفته در سطح پایینی قرار دارد. متاسفانه در جامعه ایران اکثریتی معادل 4/81 درصد اعتقاد دارند که روزی هر کس به قدر قسمت اوست که عامل مهمی در تضعیف اخلاق کار محسوب می شود. از دیگر باورهای غلط که به کاهش اخلاق کار می انجامد، اعتقاد به قضا و قدر است. 5/89 درصد ایرانیان به تاثیر قضا و قدر در زندگی اعتقاد دارند. در جایی که تقدیرگرایی باعث شده که کارکنان به گذشت زمان خیلی توجه نکرده و در رعایت جداول زمانبندی کار طفره روند و به گذراندن بیهوده وقت پرداخته و فکر کنند که خدا خودش همه کارها را درست خواهد کرد.[3] در چنین وضعی کار کردن در محیطی با ضوابط و انضباط اجتماعی میسر نخواهد بود و این در حالی است در جریان پیشرفت جامعه، وقوف بیشتر به نقش استراتژیک نیروی انسانی و نگرشهای او به کار تولیدی، مفهوم تعهد کاری را از اهمیت فرآیندی برخوردار کرده است و زمانی که تعهدکاری نهادینه گردد کار به عنوان یک ارزش تلقی شده و همه افراد در سطوح مختلف کار کردن را مسیر توسعه موزون جامعه دانسته و از طریق درست کار کردن به توسعه اقتصادی کمک مینمایند.[4]