میثم شیرزادی - دانشجوی کارشناسی ارشد ، گروه معماری، واحد سنندج ، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج ، ایران
الهام فاطمی - دکتری تخصصی ، گروه معماری، واحد سنندج ، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

هر معماری دوره اسلامی الگوهای تزیینی بسیاری دارد که هر یک به تناسب مکان و همچنین سازگاری با نوع مصالح، در بیشتر ادوار هنر اسلامی به کار رفته است. برخی از این نقوش، منحصر و محدود به یک دوره و یا به یک مکان خاص و قابل اجرا بر روی مصالح خاصی نیستند. بلکه چنین نقش هایی را می توان بر روی تمامی بناهای دوره اسلامی، در ادوار مختلف و با مصالح مختلف مشاهده کرد . برخی فقط به لحاظ زیبایی شناسی اهمیت دارند و در بنا به عنوان یک عامل تزیینی به کار رفته است. ولی برخی علاوه بر جنبه زیبایی، دارای یک مفهوم خاص دینی، فلسفی، اجتماعی و یا سیاسی اند. نقش های هندسی در هنرهای سنتی ایران، پیوندی عمیق و ناگسستنی با مبادی نظری، فلسفی و خاستگاه واقعی خویش یعنی دین اسلام داشته است و صورتی شایسته برای انعکاس فلسفه ی اسلامی می باشد. نشانه های رمزی که در متن آثار تزیینی هندسی نهفته است به سبب حقیقت راستین خویش، صورت مثالی از دنیا و رمز به نوعی عین همان خاستگاه وجودی خویش می باشد، آبشخوری که خود سرچشمه ی آن از منبع وحی ملهم است، از آنجایی که چیزی است که بیان می دارد وحدت حاکم بر کثرات اشکال و فرم های موجود در نقشهای هندسی، صورت رمزی این پیام واحد است که از نظر اسلام، هنرالهی پیش از هر چیز تجلی وحدت الهی در جمال و نظم عالم است . وحدت، در هماهنگی و انسجام عالم کثرت و در نظم و توازن، انعکاس می یابد، هنر جهان را روشن و مصفا می کند، به روح مدد می رساند تا از کثرت تشویش انگیز امور برهد و به سوی وحدت بیکران باز گردد. با نقل و انتقال الگوهای مقدس، اعتبار روحانی صورتها را نقشهای هندسی به لحاظ وابستگی شدیدش به سنت، سنتی که تضمین می کند.چه از لحاظ صورت و چه از لحاظ معنا، با هنر قدسی قرابتی ناگسستنی یافته و در هنرهای سنتی اسلامی ایران جایگاهی ویژه و منحصر بفرد یافته است. هدف از این مطالعه بررسی و شناخت نقش هندسه نقوش و الگوهای تزیینی هندسی بکارگرفته شده در معماری ایرانی- اسلامی است . لذا این تحقیق به روشی کیفی_ توصیفی پس از تعریف هندسه به بررسی نقوشی هندسی خواهد پرداخت که بدون تردید تاثیر بسزایی در پیشبرد اهداف معماری خواهد داشت.

هندسه، هندسه نقوش، تزیینات هندسی، گره، معماری