مطالعه تطبیقی طراحی معماری کاروانسراهای دوره صفوی با هتل شاندیز مشهد (از حیث اصول طراحی)

کاروانسراها از یادگاری معماری ایرانی اسلامی هستند که به دلایل گوناگون اقتصادی سیاسی نظامی و مذهبی توسعه و تکامل یافته اند در دوره صفوی دوره شکوفایی کاروانسراها رونق تجارت داخلی و خارجی و اهمیت دادن به راهها و شهرهای زیارتی سبب شد که کاروانسراهای زیادی ساخته شوند کاروانسرها بناهایی هستند که جهت اسکان موقت و استراحت کاروانیان در مسیر راهها ایجاد شده است. پیشینه وجود این بناهای امن در ایران به زمانهای دور برمی گردد. طرح و نقشه کاروانسراها در طی قرون متمادی دست خوش تغییرات چندانی نشده اند و اساس آنها شامل ایجاد باربندها و فضاهای اتاق مانندی است که پیرامون حیاط وسط ساخته شده و تنها یک ورودی دارند کاروانسراهای عصر صفویه دوران طلایی احداث کاروانسراهای بزرگ بوده است. بدین ترتیب بررسی اصول کاروانسراها در عصر صفوی از آن جهت دارای اهمیت است که این دوران حاوی ویژگی های منحصر به فردی است که از بارزترین انها فعالیت فراوان عمرانی در زمینه راه ها و به ویژه ساخت این بناهاست با توجه به اینکه کاروانسراها از منظرهای گوناگون مورد بررسی قرار گرفته و در مورد اجزاء آن به تفصیل بررسی شده است اما با شناسایی و کشف مبنای وجودی اصول طراحی کاروانسراهای عصر صفویه و بهره گیری از این اصول در معماری امروز به ویژه در طراحی و ساخت هتل های عصر حاضر که با چالش های فراوان روبروست قابل ارایه می باشد. صفویان در دوره حکومت خود به آبادانی خرم آباد اهمیت دادند. از جمله اقدامات آنان ایجاد کاروانسراهای زنجیره ای که در مسیر راههای سراسری استان لرستان بنا شده اند، از نمونه های این آثار که در ادوار مختلف ساخته شده، می توان به کاروانسراهای گوشه، چشمک، میشوند، اوسر، چارتا و قلعه رزه از دوره صفوی اشاره کرد. کاروانسرای گوشه در جنوب شهر خرم آباد قرار دارد. کاروانسرای گوشه در داخل روستای گوشه واقع شده است مردم منطقه این کاروانسرا را به عنوان کاروانسرای شاه عباسی می شناسد.

Keywords:

اصول طراحی کاروانسرا , دوره صفویه , هتل , عصر حاضر