حبیب صیادی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی ، دانشگاه تبریز
احمد فعالیان - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی ، دانشگاه تبریز

زهکشی کشاورزی ، عملیات مدیریتی ضروری برای کشاورزان و مرتع داران جهت دستیابی به سطح پایدار تولید اقتصادی در نواحی مرطوب با خاکهای دارای نفوذ پذیری کند و در نواحی فاریاب است .سیستمهای زهکشی که از گذشته نصب و بر پایه نیروی ثقل یا پمپاژ عمل نمودهاند ، کل آب رسیده به لوله ها یا نهرها را به بیرون از منطقه نیازمند زهکشی انتقال داده اند .از مدتها قبل اثرات جنبی آب زهکشی شناخته شده است .در حال حاضر فاضلاب زهکشی ، بعنوان افزایش دهنده مقدار جریانات جنبی ، حاوی مواد غذایی ، مواد شیمیایی کشاورزی یا نمکهای محلول که میتوانند اثرات منفی بر جریان یا منبع آب دریافت کننده داشتهباشند ، شناخته شدهاست .این آلودگیها ممکن است منجر به اثرات زیست محیطی یا اکولوژیکی مانند افزایش استغراق ، انباشتگی مواد در دریاچه ها ، گسترش محیطهای بیهوازی ، تخریب زیستگاههای جانوری ، اشکالات تناسلی در گونه های وحشی ، و آلودگی منابع آب آشامیدنی ، گردند .مدیریت آب زهکشی (Drainage Water Management) یا کنترل خروجیهای زهکشی زیرزمینی ، عملیات مدیریتی موثری برای جلوگیری از این مشکلات است .در مقاله حاضر پس از آشنایی با عملیات مدیریت آب زهکشی ، تاثیر آن بر حجم زهکشی ، محتوای نیترات آب زهکشی ، محتوای نیترات محیط ریشه ، و تولید گیاه در مقایسه با سیستمهای مرسوم زهکشی و همچنین سیستمهای آبیاری زیرزمینی نشانداده شدهاست .زهکشی کنترلشده در مقایسه با زهکشی بدون کنترل منجر به خروج کمتر آب و نیترات به بیرون و تمرکز کمتر نیترات در منطقه غیر اشباع خاک گردیدهاست .کنترل خروجی زهکش برای مدیریت دبی زهکشی و کیفیت آب ، مستلزم تغییراتی در طراحی و نصب سیستمهای زهکشی خواهدبود .برخی برنامه های تحقیقاتی و آموزشی برای پیشبرد این روند جدید جهت مدیریت زهکشی و کمک به زارعان برای درک و استفاده از مهارتهای مدیریتی اضافی مورد نیاز ، لازم خواهدبود.

مدیریت آب زهکشی ، کیفیت آب ، هیدرولوژی ، نیترات نیتروژن