ارزیابی کارایی راه آهن ج.ا. ایران در بخش حمل بار با استفاده ازروش ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل پوششی داده ها

حمل ونقل ریلی سهم قابل توجهی در حمل ونقل بار اقتصادو ملی دارد. بهبود کارایی در این صنعت مستقیما در بهبود عملکرد لجستیکی، کاهش هزینه و زمان سیر بار تاثیرگذار است. لذا بهبود کارایی در این صنعت همواره موردتوجه صاحبنظران و پژوهشگران حوزه حملونقل است.بر اساس گزارش دفتر سرمایهگذاری و اقتصادی حمل ونقل راه آهن ج.ا. ایران در سال 1394، راه آهن ایران از تکالیف قانونی تعیین شده در قانون توسعه حملونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت مصوب سال 1386، بسیار عقبتر است. بر اساس این قانون سهم راه آهن در بخش حمل بار تا پایان سال 1394، 30 درصد تعیینشده که در حال حاضر در حدود 6 درصد است. لذا به منظور دستیابی صنعت ریلی کشور به اهداف اشارهشده، لازم است تدابیر مناسبی اتخاذ گردد. یکی از اقدامات ضروری در همین رابطه بهبود کارایی سیستم حملونقل ریلی است که لازم است موردتوجه جدی مدیران صنعت ریلی قرار گیرد.در این مقاله کارایی سیستم حملونقل ریلی بار با استفاده از روش ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی و تحلیل پوششی داده ها ارزیابیشده است. بهمنظور ارزیابی کارایی راه آهن ج.ا.ایران پس از تعیین ورودی و خروجیهای مدل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (1(AHP، اطلاعات مربوط به این ورودیها و خروجی ها در سالهای 1380 تا 1394 جمع آوری شده و وضعیت کارایی راه آهن ج.ا.ایران طی 15 سال مورداشاره، با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (2(DEA تعیین و در انتها اصلاحات لازم جهت افزایش کارایی در بخش حمل بار با استفاده از تحلیل دینامیکی پیشنهادشده است. در این مطالعه با استفاده از روش AHP گروهی معیارهای طول خطوط اصلی، تعداد لکوموتیوها، تعداد واگن باری و میزان مصرف انرژی و سوخت به عنوان معیارهای ورودی و همچنین معیارهای تن کیلومتر، تناژ حمل شده، قطار کیلومتر باری و مجموع درآمد حمل بار به عنوان معیارهای خروجی استفاده شده است و درنهایت نتایج حاصل از سنجش کارایی راه آهن ج.ا.ایران با به کارگیری روشهای CCR و BCC نشاندهنده این است که سالهای 1393 و 1394 از کاراترین سالهای راه آهن در بخش حمل بار بوده است و نواحی هرمزگان، شرق و یزد نیز از کاراترین نواحی در حمل بار به شمار میروند؛ درنهایت با توجه به نتایج حاصل از تحلیل دینامیکی نیز میتوان با افزایش 22 درصدی طول خطوط و 24 درصدی تعداد واگن و همچنین کاهش 20 درصدی مصرف سوخت، کارایی نواحی و همچنین تعداد نواحی کارا را افزایش داد.

Keywords:

ارزیابی کارایی , تحلیل پوششی داده ها , تحلیل سلسله مراتبی , راهکارهای بهبود , تحلیل دینامیکی