برنامه ریزی و پیاده سازی اقدامات احیا و ساماندهی رودخانه های شهری

شهر تهران دارای هفت سیستم رودخانه اصلی از سمت غرب به شرق شامل رودخانه های وردآورد، کن، فرحزاد، درکه، دربند، دارآباد و مسیل سرخه حصار میباشد. عدم رعایت حقابه زیست محیطی و اضافه برداشت در سرشاخه ها، تخلیه فاضلاب و نخاله و سایر ضایعات و همچنین توسعه بیرویه و دخل و تصرف در بستر و حریم رودخانه ها از جمله چالشهایی است که حیات رودخانه های شهر تهران را مورد تهدید قرار داده است. برنامه ریزی مناسب، جهت رفع این تهدیدها و احیا و ساماندهی رودخانه های شهری نقش موثری دارد. بدین منظور در این مقاله علاوه بر مطالعه تجربیات جهانی احیا رودخانه های شهری و ارایه مسایل و مشکلات و اقدامات احیای رودخانه های شهری دنیا و چند مورد از رودخانه های احیا شده در تهران از جمله رودخانه های دربند و دارآباد، درکه و فرحزاد، کن و وردآورد، فرایند دوازده مرحله ای برنامه ریزی و پیاده سازی احیا و ساماندهی رودخانه ها نیز تشریح شده است. فرآیند دوازده مرحلهای برنامه ریزی توسط دانشمندان و مدیران رودخانه توسعه یافته و توسط گروه های مدیریت حوضه مورد آزمون قرار گرفته است تا بتواند در انجام پروژه های احیاء رودخانه استفاده شود. مراحل این فرآیند به صورت حلقه روی خودش بازمیگردد. همچنین در این مقاله به بررسی رویکرد پیاده سازی اقدامات احیای رودخانه پرداخته شده است. با توجه به مطالعات انجام شده ملاحظه میشود که برای موفقیت یک پروژه احیاء در گام اول لازم است که فرآیند برنامه ریزی به نحو هدفمندی انجام شود و بدون برنامهریزی امکان ارزیابی و درک اهداف مورد نظر و حتی مسیر دستیابی به اهداف میسر نمی شود. در یک برنامهریزی موفق، اهداف، ذینفعان و ذی مدخلان، وضعیت موجود رودخانه، اولویت ها، امکان اجرای اهداف و ارزیابی پروژه کاملا مشهود می باشد.

Keywords:

احیا و ساماندهی , بازطبیعی سازی رودخانه , برنامه ریزی احیا رودخانه , تجربیات جهانی , رودخانه شهری