علی نجفی - دانشگاه فرهنگیان
آسیه ذبیح نیا عمران - دانشگاه پیام نور یزد

باباطاهر (تولد 400-390 هجری) از عرفای بزرگ منطقه جبال و شهر همدان بوده است که اکثر مضامین و درون مایه دوبیتی او را اندرزهای اخلاقی تشکیل می دهد. به نظر می رسد که بیشترین توجه او به اخلاق اجتماعی بوده است. باباطاهر عاشق انسان بودن است. در کلامش بارها از رفتار و اخلاق خوب سخن می گوید. او انسان ها را به ارزش نهادن به زندگی سفارش میک ند؛ زندگیای که در آن کمال و طی کردن درجات انسان بودن، حرف نخست را بزند. در دوبیتی های باباطاهر، مکررا سخنانی دیده می شود که شامل پندها و اندرزهای وی به آدمی است. باباطاهر در تبیین کرامت و شرافت انسان کامل، موقعیت انسان را در میان موجودات مورد بررسی قرار می دهد و به این نتیجه می رسد که مقام مسجودی آدم که استعدادی برای همه فرزندان اوست، به اعتبار معرفتی است که از باب اخلاق حسنه کسب کرد. شاید بتوان گفت که بهترین و گزیده ترین اندیشه اخلاقی درباب انسان کامل در جایجای ابیاتاو مطرح شده است. همچنین در دوبیتی او تاکید شده است که مقصود و خلاصه از جملگی آفرینش، وجود انسان کامل و ترک دینا و مافی هاست. هدف مقاله حاضر، بررسی و تحلیل کلمات و عبارات اندرزی اشعار باباطاهر است. در اندرزنامه های باباطاهر جنبه های مثبت کلام، به علت تشویق به نیکی، نمود بیشتری می یابد و دلایل موجود در اندرزهای وی از جمله دلایل اقناعی است.

دوبیتی، اخلاق، فضایل اخلاقی، باباطاهر