پ قلیزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد ژنتیک و اصلاح نژاد دام گروه علوم دامی دانشگاه بیرجند
م.ب منتظر تربتی - استادیار ژنتیک و اصلاح نژاد دام، گروه علوم دامی دانشگاه بیرجند
ا جوانمرد - استادیار و دانشیار ژنتیک و اصلاح نژاد دام گروه علوم دامی دانشگاه تبریز
ص علیجانی - استادیار و دانشیار ژنتیک و اصلاح نژاد دام گروه علوم دامی دانشگاه تبریز

تنوع در صفات بیومتریک و همچنین اندازه گیریهای بدن دامهای اهلی، می تواند شاخص خوبی برای بررسی اطلاعات تکامل نژادی ، اثرات محیط و مدیریت تغذیه و پتانسیلهای ژنتیکی جمعیت مورد مطالعه باشد. هدف از تحقیق حاضر، بررسی صفات بیومتریک و مروفولوژیک اکوتیپ بزهای بومی آذربایجان در سن سه و شش ماهگی می باشد. به این منظور در مطالعه حاضر، تعداد 80 راس بز های بومی نر وماده برای تعیین صفات بیومتریک بدن مورد بررسی قرار گرفتند. برای انجام صحیح مقایسات ابتدا، سعی شد که از طریق معیار قابل اعتماد شمارش دندانهای آواره پایین، برای تعیین دقیق سن انفرادی بزها استفاده شود. هشت معیار مورد استفاده و محلهای کاندید برای اندازه گیری های بدن طبق استاندارد معرفی شده و مقالات رفرنس جانورشناسی که شامل عرض و طول سر، ارتفاع شانه، طول بدن، عرض قفسه سینه و ارتفاع جدوگاه انتخاب گردید. پس از بررسی اندازه گیریهای اولیه و داده های خام، داده ها مورد آزمون نرمالیتی قرار گرفت و همچنین اثرات ثابت( سال تولد، جنسیت، چندمین شکم زایش، وضعیت چند قلوزایی مادر حیوان تحت بررسی) و اثرات متقابل انها مورد تصحیح قرار گرفت سپس آمار توصیفی و بیشترین میزان تنوع صفت کاندید بین این هشت صفت بررسی گردید. نتایج اولیه تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان داد که اثر جنسیت هم به طورقابل توجهی بر روی پارامترهای بدن مشاهده شد( P<0.01) صفت ارتفاع از جدوگاه و طول بدن به طور قابل توجهی بین نرها و ماده ها در سنین یکسان متفاوت بود. آزمون همبستگی بین ابعاد بدن وجود همبستگی مثبت و معنیداری را نشان داد. با توجه به نتایج مناسب فاز اول این مطالعه و تنوع های مشاهده شده بیومتریک امکان بررسی ارتباط این واریانس مرفولوژیک با نشانگرهای مولکولی میکروساتلیت به چالش کشیده خواهد شد. شاید بتوان از نتایج حاصل از این تحقیق به عنوان اطلاعات مناسب در بهبود مدلهای آماری اصلاح نژاد بزهای بومی آذربایجان استفاده نمود.

صفات بیومتریک، بز بومی، صفات رشد، گوشت، اصلاح نژاد